نقش قطعه سازان در رکورد تولید ۱۲۸ هزار خودرویی آذر ۱۴۰۱
خسروشاهی: زیرساخت های صنعت خودروی ایران، بسیار قوی شده و ما با وجود تحریم، به راحتی می توانیم یک میلیون خودرو در کشور تولید کنیم. با این حال، تغییرات مدیریتی، اثرگذاری دارد و مدیریت های کوتاه مدت و تغییرات هیأت مدیره شرکت های خودرو سازی، اثر منفی دارد. در مدت دو، سه سال گذشته از این نوع اتفاقات، زیاد رخ داد.
پیشرانه– در برنامه پیشنهادی سیدرضا فاطمی امین، گزینه دولت ابراهیم رئیسی برای وزارت صنعت و معدن و در ادامه در دوره رسمی به وزارت رسیدن، تاکید بر تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار خودرو در سال ۱۴۰۰ و تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو در سال ۱۴۰۱ شده بود و می شود.
به گزارش وب سایت خبری«پیشرانه» ، بر اساس آمار منتشر شده، تولید یک ماهه آبان ۱۴۰۱ رکورد شکنی کرده و ۱۲۸ هزار دستگاه خودرو تولید و مونتاژ شده. این تعداد خودرو، در سال های بعد از سال ۱۳۹۶، رکورد محسوب می شود. کُل تولید ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ به طور تجمیعی به ۸۷۶ هزار دستگاه رسیده است.
وب سایت «پیشرانه» در گفت و گوی اختصاصی با مهندس اصغر خسروشاهی (عضو هیأت مدیره انجمن قطعه سازان ایران و صاحب نظر در صنعت قطعه سازی)، دلایل افزایش تولید خودرو در سه ماهه اخیر و نقش شرکت های قطعه سازی ایران در افزایش تولید خودروی کشور را بررسی کرده است.
***
*در سال ۱۴۰۰ آقای فاطمی امین ، وزیر صنعت و معدن هدفگذاری کرد که تا پایان سال ۱۰۰ هزار دستگاه به تیراژ تولید خودرو افزوده شود. در نهایت تولید خودرو از حدود ۹۹۲ هزار دستگاه در سال ۱۳۹۹، به ۹۶۳ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرد و ۳ درصد کاهش تولید خودرو اتفاق افتاد. در اوایل سال ۱۴۰۱، باز کاهش تولید داشتیم، اما گفته شد این کاهش به خاطر تکمیل کردن خودروهای ناقص سال قبل بوده است.
در سال ۱۳۹۶ در مجموع یک میلیون و ۵۳۴ هزار خودرو تولید شده بود و در سال های بعد، تیراژ تولید به کمتر از یک میلیون دستگاه در سال رسید. در چند سالی که تیراژ تولید به کمتر از یک میلیون دستگاه سقوط کرد، در حوزه تولید قطعات خودرو، چه مشکلاتی وجود داشت و آیا این مشکل کاهش تیراژ تولید خودرو، عمدتاً به حوزه تولید قطعه برمی گشت یا به مشکلات دیگر؟
-در رابطه با افزایش تولید، چند عامل وجود دارد که اثرگذار هستند. برای افزایش تولید نیاز هست که مواد اولیه قطعه، به موقع برسد تا شرکت قطعه ساز، قطعه را به شرکت خودروساز برساند، یا شرکت های خودروساز بتوانند مواد مورد نیاز خودشان را تامین کنند.
تامین به موقع مواد اولیه، به نقدینگی شرکت های قطعه ساز و خودروساز بستگی دارد. نقدینگی این شرکت ها باید در شرایط مناسب و زمان مناسب تامین شود، تا بتوانند مواد اولیه را تامین کنند. یکی از مشکلاتی که در سال های گذشته داشتیم و اثرگذار بود، مساله نقدینگی بود.
متاسفانه خودرو سازان، به دلیل کمبود نقدینگی و زیانی که می دادند، نمی توانستند نقدینگی لازم را برای پرداخت بدهی خودشان به قطعه ساز تامین کنند، یا نمی توانستند خریدهای خودشان در حوزه مواد را به موقع انجام بدهند. چون قیمت گذاری خودرو، دستوری بود و فروش خودروها با زیان همراه بود.
بر این اساس، کمبود مواد و قطعات باعث می شد که خودرو سازان، اهداف تولید را محقق نکنند و اگر هم خودروی ناقص هم تولید می شد به دلیل کمبود قطعات بود. یکی از دلایل عمده، مشکلات مربوط به کمبود نقدینگی بود.
دلیل دیگری که در سال های گذشته وجود داشت و مصادف با شیوع ویروس کرونا بود، مشکلات تامین قطعات الکترونیکی و چیپ های الکترونیکی بود. در سطح جهان، تامین قطعات الکترونیکی با کمبود مواجه شد و خودرو سازان دنیا، این مشکل را داشتند.
می شود گفت که در سطح جهان، همه خودرو سازان کاهش تولید داشتند. با توجه به این که ما دچار تحریم هم هستیم و قطعات مورد نیاز را به سختی تامین می کنیم، مشکلات ما عدیده بود.
این وضع، باعث شد که بسیاری از قطعه سازان نتوانستند قطعات مورد نیاز را به موقع به خودرو سازان تحویل بدهند، یا این که خودرو سازان، به طور ناقص خودرو تولید می کردند. خوشبختانه با تلاش و درایتی که خودرو سازان و قطعه سازان، انجام دادند این مشکل، فعلاً حل شده.
*جنابعالی، عامل خارجی از جمله مشکل تامین چیپ یا تراشه الکترونیکی را در کاهش تولید خودرو بیش تر موثر می دانید یا این که مشکلات حوزه داخلی، نقش اصلی را در کاهش تولید داشته است؟
-عمده ترین مشکلی که وجود داشت مشکل نقدینگی و مشکل تامین چیپ بود، اما در حاشیه کار، مشکلات دیگر هم وجود دارد. مساله تحریم، مشکل اصلی کشور ما بوده و نمی توانیم از هر کشوری و هر جایی، مواد اولیه تولید قطعه را تامین کنیم. این یک عامل بوده ولی با همه مشکلاتی که تحریم برای ما ایجاد کرده، ما اینقدر توانمندی کسب کرده ایم که به راحتی یک میلیون خودرو تولید می کنیم.
این وضع، نشان می دهد که زیرساخت های صنعت خودروی ایران، بسیار قوی شده و ما با وجود تحریم، به راحتی می توانیم یک میلیون خودرو در کشور تولید کنیم. با این حال، تغییرات مدیریتی، اثرگذاری دارد و مدیریت های کوتاه مدت و تغییرات هیأت مدیره شرکت های خودرو سازی، اثر منفی دارد. در مدت دو، سه سال گذشته از این نوع اتفاقات، زیاد رخ داد.
*برخی خودروها که در سال های اخیر تولید شده و می شود بهبود یافته خودروهای قدیمی تر بوده اند و فرضاً خودروهای تیبا و کوییک بهبود یافته پراید هستند. برخی محصولات ایران خودرو، همین طور هستند و در محصولات جدید، از قطعات خودروهای قبلی استفاده شده.
اگر به طور کامل، خودروهای جدید تولید می شد، آیا باز می توانستیم همین یک میلیون خودروی تولیدی را بسازیم یا این که تولید خودروهای جدید باعث می شد که کاهش تولید خودرو بیش تر اتفاق بیفتد و دچار مشکلات بیش تری شویم؟
-به طور کلی، ما با دو روش، می توانیم خودرو را به بازار عرضه کنیم. یک روش این است که ما با یک شرکت خارجی قرارداد ببندیم و قطعات سی کی دی (قطعات کاملاً منفصل/C.K.D) بخریم. به مرور زمان هم، می توانیم این قطعات را ساخت داخل کنیم.
در این روش، ما اگر بخواهیم افزایش تولید بدهیم باید قطعات «سی کی دی» بیش تری بخریم و وارد کشور کنیم. بنابراین، افزایش تولید خودرو با این روش، خیلی راحت بوده و ما فقط باید خط مونتاژ داشته باشیم، تا بتوانیم خودروهای خارجی را مونتاژ کنیم.
در حالی که یک موقع هست که ما می خواهیم خودمان یک خودرو را تولید کنیم. اگر از ابتدا بخواهیم این خودرو را طراحی کرده و بسازیم، سخت تر بوده و زمان بَر است. به طور طبیعی، با گذر زمان و آرام آرام، این افزایش تولید می تواند اتفاق بیفتد و اِشکالات هم باید برطرف شود.
از طرف دیگر، می توانیم خودروهایی که قبلاً داشته ایم اصلاح کنیم و بهبود بدهیم. در این چارچوب، می توانیم قطعات این خودروها را تغییر بدهیم و طرح های جدید داشته باشیم. باز به مرور زمان، می توانیم تولید این خودروها را افزایش بدهیم ولی این نحوه تولید، آسان تر از آن است که خودمان، کُل خودرو را از ابتدا طراحی و تولید کنیم.
اگر ما خودمان بخواهیم طراحی و تولید یک خودرو را انجام بدهیم بیش تر زمان بَر خواهد بُرد. از طرف دیگر، مونتاژ کاری، ارزش افزوده صنعتی زیادی برای کشور ندارد ولی خیلی راحت تر می توان به آن دسترسی پیدا کرد و افزایش تولید داد.
*در ماه های فروردین تا شهریور ۱۴۰۱، کُل تولیدی خودروی کشور در حد ۵۰ هزار تا ۷۰ هزاردستگاه در ماه، در نوسان بود. از مهر ماه به بعد، تولید ماهیانه خودرو وارد کانال ۱۰۰ هزار دستگاهی شد. در مهر ماه امسال ۱۰۲ هزار خودرو تولید شد و در ماه آبان افزایش تولید بیش تری اتفاق افتاد. در ماه آذر امسال، تولید بیش تری نسبت به تولید آبان انجام شد و ۱۲۷ هزار و ۷۰۰ خودرو تولید شده.
در ماه آذر امسال، حدود ۴۰ درصد افزایش تولید خودرو نسبت به آذر ۱۴۰۰ داشته ایم. به اعتقاد شما، در ماه های اخیر، چه تحولی رخ داده که میزان تولید خودرو افزایش پیدا کرده است؟
-در این زمینه چند اتفاق رخ داده و از جمله این که قطعه سازان، مشکلات مربوط به تامین قطعات از خارج از کشور را حل کرده اند، یعنی مشکل تامین چیپ ست ها، حل شده و قطعه سازان توانسته اند این نوع قطعات را از منابع مختلف، تامین کنند. در زمان شیوع ویروس کرونا، کاهش تولید این نوع قطعات، در دنیا اتفاق افتاده بود و الان این مشکل برطرف شده. این وضع، باعث افزایش تولید در ماه های اخیر شده.
عامل دوم که به نظر من، اثرگذار بوده، حل مشکلات نقدینگی دو شرکت بزرگ خودروساز ایران بوده است. به دلیل این که ایران خودرو و سایپا توانسته اند برخی خودروهای تولیدی خودشان را وارد بورس کالا کنند و از طریق بورس کالا بفروشند. در نتیجه، این شرکت ها به نقدینگی بهتری دسترسی پیدا کرده و توانسته اند نقدینگی قطعه سازان را تامین کنند. در ادامه، شرکت های قطعه سازی هم توانسته اند مواد اولیه یا قطعات مورد نیاز را تهیه و تولید کنند و از این طریق باعث افزایش تولید شوند. به نظر من، این موضوع فروش خودرو در بورس کالا، خیلی اثرگذار بوده است.
*آیا مشکل تهیه چیپ الکترونیکی، دیگر در دنیا وجود ندارد و حتی شرکت های بزرگ دنیا از جمله تویوتا که به خاطر همین کمبود، کاهش تولید خودرو داشتند، مشکلات آنها هم از این نظر برطرف شده؟
-هنوز این مشکل به صورت کامل برطرف نشده ولی در دنیا پروژه های مختلفی اجرا می شود که این نوع قطعات خودرو را تامین کنند. می شود گفت به صورت عمده، این مشکل حل شده. شما به شرکت تویوتا اشاره کردید ولی حتی خودرو سازان آلمانی، دچار همین مشکلات شدند.
برای مثال، اگر در سال های قبل، مشتریان به شرکت های خودرو سازی آلمان سفارش خرید می دادند، حداکثر بعد از چند هفته، می توانستند خودروهای خودشان را دریافت کنند ولی در دوره شیوع کرونا و به خاطر مشکلاتی که خودرو سازان در تامین قطعات الکترونیکی داشتند، دوره دریافت خودرو به حدود یک سال کشیده شده بود.
همه شرکت های خودرو سازی، در دوره شیوع کرونا این نوع مشکلات را داشتند، اما به خاطر تحریم، ما مشکلات بیش تری داشتیم. خوشبختانه در حد ۸۰ تا ۹۰ درصد این مشکلات حل شده و شرکت های قطعه سازی ایران، این نوع قطعات الکترونیکی را از منابع مختلف دنیا تامین می کنند.
به طور طبیعی، در خودروهایی که آپشن های بیش تری داشته باشند، مصرف این نوع قطعات و تراشه های الکترونیکی، بیش تر است. به دلیل این که در سطح جهانی مصرف این نوع قطعات بالا رفته، دچار کمبود هم شدند.
*رقم های مختلفی در مورد بدهی خودرو سازان یا مطالبات قطعه سازان از خودرو سازان مطرح شده. آقای محبی نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن و قطعه سازان خودرو گفته بود قطعه سازان ۵۰ هزار میلیارد تومان از خودرو سازان طلب دارند و ۲۰ هزار میلیارد آن معوق است.
افزایش تولید خودرو نیازمند یک صنعت قطعه سازی توانمند بوده و رقم ۵۰ هزار میلیارد تومان مطالبه قطعه سازان، رقم بزرگی است. آیا در این زمینه امکان به روز رسانی وجود ندارد تا قطعه سازان قدرت مالی مناسبی برای تولید قطعه داشته باشند؟
-به روز شدن مطالبات به حل مشکل دو شرکت بزرگ خودروساز کشور، بستگی دارد. اگر این دو شرکت بتوانند مشکل نقدینگی خودشان را از طریق فروش در بورس کالا حل کنند، در شش ماهه آینده می توانند معوقات خودشان به قطعه سازان را پرداخت کنند.
البته این حالت، مشروط به این است که روند در پیش گرفته شده عرضه خودرو در بورس کالا، متوقف نشود. اگر این روند، متوقف شود باز دچار همان مشکلات قبلی خواهیم شد، احتمالاً دوباره قطعات به موقع نخواهد رسید و خودروها به طور ناقص تولید خواهند شد. در این حالت، آن چرخه معیوب تولید خودروهای ناقص، دوباره تکرار خواهد شد.
*نظر شما این است که شورای رقابت، یا ستاد تنظیم بازار کشور، یا سازمان حمایت از مصرف کننده و تولید کننده، به هیچ وجه در قیمت گذاری مداخله نکنند و خودرو فقط از طریق بورس کالا فروخته شود؟
-به نظر من، نه شورای رقابت و نه سازمان حمایت از مصرف کننده و تولید کننده، نباید در فروش خودرو دخالت کنند. فروش خودرو باید در اختیار شرکت های خودرو سازی باشد ولی از آنجا که سیاست های کلان کشور، هنوز این آمادگی را ندارد که خودرو سازان، خودشان بتوانند تنظیم بازار کنند و خودروهای تولیدی را در بازار و در حاشیه قیمت بازار بفروشند، روش فروش خودرو در بورس کالا را انتخاب کردند.
اتفاقاً پیشنهاد فروش خودرو در بورس کالا، از مجلس سرچشمه می گیرد و مجلس، در سال های قبل این پیشنهاد را داده بود. به طور طبیعی، خودرو سازان و قطعه سازان، این پیشنهاد را قبول کردند. حالا این روش فروش اجرایی شده و مشکلات آنها رفع شده. این روش فروش نشان می دهد که این کار، یک طرح موفق بوده است.
هر چند که ما تنها کشوری در دنیا هستیم که خودرو را در بورس کالا می فروشد ولی به هر حال، یک آزمایش خوب در کشور ما بوده. این روش فروش، نشان داد که اگر ما بتوانیم خودروها را بیش تر و بیش تر در بورس کالا عرضه کنیم، چه بسا قیمت خودرو در بازار آزاد هم، تغییر خواهد کرد و خودرو به دست مصرف کننده واقعی خواهد رسید.
با این روش فروش، آن رانت بزرگی که به جیب برخی دلال ها و سرمایه گذاران می رفت، قطع می شود و پول آن به جیب تولید کنندگان خودرو می رود. از این طریق خودرو سازان، هم می توانند مشکل نقدینگی خودشان را حل کنند و هم این که در حوزه توسعه صنعت خودرو برای آینده سرمایه گذاری کنند
*یک تعداد شرکت کوچک خودروساز در کشور داریم که عمدتاً خودروهای خارجی را مونتاژ می کنند. این شرکت ها، از کشورهای دیگر قطعات خودرو را آورده و خودرو مونتاژ می کنند و البته در حد ۲۰ تا ۳۰ درصد داخلی سازی انجام می دهند. آیا این نوع شرکت های خودروساز، مشکل مالی ندارند و قطعه سازان در گرفتن مطالبات از این شرکت ها مشکلی ندارند؟
-شرکت هایی که عمدتاً «سی کی دی» کاری می کنند، از قطعه سازان ایران، قطعه نمی خرند. به همین دلیل، مشکلی در زمینه گرفتن مطالبات از آنها وجود ندارد.
*ولی برخی آمارها مطرح است که شرکت های کوچک خودرو سازی ایران، حداقل در حد ۲۰ درصد داخلی سازی دارند.
-این شرکت ها از قطعه سازان ایران، قطعه نمی خرند و ممکن است خرید آنها از داخل کشور در حد خرید شیشه اتومبیل یا لاستیک یا باتری باشد. به این نوع قطعات، قطعات استاندارد می گویند.
*مگر اقلامی مثل شیشه اتومبیل، تولید شرکت های قطعه سازی نیست؟
-تولید قطعه سازان هست و نمی گویم نیست ولی این قطعات، قطعات استاندارد بوده و قطعاتی است که برخی شرکت ها تولید می کنند و به خودرو سازان می دهند. با این حال، این شرکت های کوچک خودروساز، قطعات خاص مثل موتور، گیربکس و فرمان خودرو را از داخل کشور تامین می کنند. به هر حالت، این شرکت های خودروساز با این مقدار داخلی سازی، فقط باعث توسعه «سی کی دی» کاری در کشور می شوند و صنعت قطعه سازی کشور ما هم صدمه می بیند.
نظر شما چیست؟