پلاک گذر موقت؛ شرایط دریافت، قوانین و هزینه ها

در ایران، قوانین گمرکی مرتبط با پلاک گذر موقت تحت نظارت گمرک جمهوری اسلامی ایران و بر اساس قانون امور گمرکی (مصوب ۱۳۹۰ و آیین‌نامه‌های اجرایی آن) تنظیم شده است. این قوانین برای مدیریت ورود، تردد و خروج خودروهای گذر موقت طراحی شده‌اند و جزئیات آن‌ها به شرایط خاص هر خودرو و هدف ورود آن بستگی دارد.

پلاک گذر موقت چیست؟

پلاک گذر موقت به خودرویی اختصاص می‌یابد که به‌صورت موقت وارد خاک ایران می‌شود و قرار نیست به‌طور دائم در کشور بماند. این خودروها معمولا توسط مسافران غیرمقیم، گردشگران، یا افرادی که برای اهداف خاص (مثل ترانزیت یا تردد در مناطق آزاد) وارد ایران می‌شوند، استفاده می‌شوند. هدف گمرک از این قوانین، تسهیل تردد موقت، جلوگیری از قاچاق، و اطمینان از خروج خودرو پس از پایان مهلت قانونی است.

شرایط ورود خودرو با پلاک گذر موقت

طبق ماده ۱۴۱ آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی و تبصره‌های آن:

• مسافران غیرمقیم: مسافران غیرمقیم ایران (ایرانیان مقیم خارج یا اتباع خارجی) می‌توانند خودروی شخصی خود را با مجوز ورود موقت وارد کنند.
• جواز عبور بین‌المللی: برای ورود خودرو، داشتن دفترچه «کارنه دو پاساژ» (Carnet de Passages en Douane) الزامی است. این سند گمرکی بین‌المللی توسط کانون‌های جهانگردی و اتومبیل‌رانی صادر می‌شود و به عنوان ضمانت خروج خودرو عمل می‌کند.
• مدت اقامت قبلی: واردکننده باید حداقل ۳ ماه در خارج از ایران اقامت داشته باشد تا واجد شرایط ورود موقت خودرو شود.

نحوه دریافت پلاک گذر موقت

دریافت پلاک گذر موقت در ایران فرایندی مشخص دارد.

ابتدا باید به مرجع مربوطه مراجعه کنید. برای خودروهای ترانزیتی یا وارداتی، گمرک ایران مرجع اصلی خواهد بود.

مرحله اول، ثبت درخواست است. باید فرم مخصوص را پر کنید و هدف استفاده از پلاک (مثلا سفر، ترانزیت یا ترخیص موقت) را مشخص کنید. سپس مدارک لازم را ارائه می‌دهید که شامل شناسنامه و کارت ملی مالک، بیمه‌نامه معتبر، سند خودرو (در صورت وجود) و برای موارد گمرکی، مدارک ترخیص موقت یا کارنه دو پاساژ است. در مناطق آزاد، ممکن است مدارک اقامت یا مجوز فعالیت هم بخواهند.

بعد از تحویل مدارک، باید هزینه‌ها را پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل ضمانت‌نامه گمرکی (معادل ۳ برابر ارزش خودرو)، هزینه صدور پلاک (حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان) و بیمه است. اگر همه چیز کامل باشد، مدارک بررسی شده و تایید می‌شود. این مرحله ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد، به‌خصوص اگر مدارک ناقص باشد یا مرکز شلوغ باشد.

در نهایت، پس از تایید، پلاک گذر موقت صادر می‌شود و به شما تحویل داده می‌شود. مدت اعتبار آن روی مجوز درج می‌شود. برای جلوگیری از تاخیر، بهتر است قبل از مراجعه با گمرک یا راهنمایی و رانندگی تماس بگیرید و شرایط را جویا شوید. این فرآیند نیاز به صبر و دقت دارد، اما با مدارک کامل و برنامه‌ریزی، به راحتی قابل انجام است.

مدارک مورد نیاز برای دریافت پلاک گذر موقت

برای دریافت مجوز ورود موقت و پلاک گذر موقت، مدارک زیر به گمرک و راهنمایی و رانندگی ارائه می‌شود:

• پاسپورت معتبر و مدارک هویتی مالک
• دفترچه کارنه دو پاساژ
• معرفی‌نامه گمرک با مهر برجسته
• بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر
• مدارک خودرو (سند مالکیت، معاینه فنی)
• برای اتباع خارجی: مدرک اقامت حداقل ۹۰ روز در کشور مبدا

مدت اعتبار پلاک گذر موقت

مدت اولیه: خودروهای گذر موقت معمولا اجازه تردد به مدت ۵ ماه را دارند. اما بر اساس بخشنامه گمرک ایران (مثلا بخشنامه تیر ۱۴۰۲)، این مدت برای برخی خودروها متفاوت است، بسته به مبدا ورود و شرایط خاص.

عدم تمدید در شرایط عادی: در اکثر موارد، این مدت غیرقابل تمدید است، مگر اینکه گمرک با ارائه عذر موجه (مثل مشکلات فنی خودرو یا شرایط اضطراری) و تایید راهنمایی و رانندگی، مجوز تمدید صادر کند.

خروج اجباری: پس از پایان مهلت، خودرو باید از کشور خارج شود. اگر ظرف ۱۰ روز پس از اخطار گمرک تحویل نشود، به عنوان کالای قاچاق تلقی شده و پیگرد قانونی آغاز می‌شود.

هزینه پلاک گذر موقت

هزینه دریافت پلاک گذر موقت در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد و شامل چند بخش اصلی است که برای هر متقاضی مهم است آن‌ها را بشناسد.

اولین و بزرگ‌ترین بخش، ضمانت‌نامه گمرکی است که طبق قوانین گمرک ایران، معادل ۳ برابر ارزش سیف (شامل هزینه، بیمه و کرایه حمل) خودرو محاسبه می‌شود. مثلا برای خودرویی با ارزش ۲۰ هزار دلار، این مبلغ حدود ۶۰ هزار دلار خواهد بود. این ضمانت‌نامه به‌صورت نقدی یا بانکی پرداخت می‌شود و پس از خروج خودرو از کشور بازگردانده می‌شود.

بخش دوم، هزینه صدور پلاک است که شامل حق پلاک‌گذاری، تمرکز وجوه شماره‌گذاری و حق تمبر می‌شود. این هزینه برای خودروهای سواری معمولا بین ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان است.

سومین بخش، بیمه شخص ثالث است که اجباری بوده و بسته به نوع خودرو و مدت اعتبار، بین ۱ تا ۳ میلیون تومان هزینه دارد.

علاوه بر این، در مواردی مثل تردد در مناطق آزاد یا ترانزیت، هزینه‌های جانبی مثل عوارض موقت گمرکی یا خدمات اداری (حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان) هم ممکن است اضافه شود. به‌عنوان مثال، برای یک خودروی سواری با ارزش ۳۰ هزار دلار و پلاک ۳ ماهه، هزینه‌ها بدون ضمانت‌نامه حدود ۲ تا ۴ میلیون تومان و با ضمانت‌نامه حدود ۴.۵ میلیارد تومان (قابل استرداد) است.

برای دقت بیشتر، باید از گمرک یا راهنمایی و رانندگی استعلام کنید. شناخت این هزینه‌ها به برنامه‌ریزی مالی دقیق برای استفاده از پلاک گذر موقت کمک می‌کند.

ضمانت‌نامه گمرکی برای ماشین گذر موقت

مبلغ ضمانت: واردکننده باید ضمانت‌نامه‌ای معادل ۳ برابر ارزش خودرو (بر اساس ارزش سیف – CIF: هزینه، بیمه، کرایه حمل) به گمرک ارائه دهد. این مبلغ به‌صورت نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی دریافت می‌شود.

هدف ضمانت: این وجه به عنوان تضمین خروج خودرو از کشور است و پس از خروج قانونی خودرو به مالک بازگردانده می‌شود.

عوارض گمرکی: برخلاف خودروهای دائم، خودروهای گذر موقت از پرداخت عوارض گمرکی معاف‌اند، اما ضمانت‌نامه جایگزین این هزینه است.

محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های پلاک گذر موقت

ممنوعیت خرید و فروش: هرگونه خرید، فروش، اجاره یا واگذاری خودرو با پلاک گذر موقت غیرقانونی است و مصداق قاچاق کالا محسوب می‌شود.

استفاده انحصاری: تنها مالک خودرو (فردی که نامش در مدارک گمرکی ثبت شده) حق رانندگی دارد. استفاده توسط دیگران ممنوع است، مگر اینکه در زمان صدور مجوز، اسامی سایر رانندگان ثبت شود.

محدودیت تردد: خودروهای گذر موقت معمولا می‌توانند در سراسر ایران (به جز موارد خاص مثل برخی مناطق آزاد) تردد کنند، اما باید در محدوده زمانی و جغرافیایی مشخص‌شده عمل کنند.

تخلفات و جریمه‌های مرتبط با پلاک گذر موقت

تردد غیرقانونی: اگر خودرو پس از اتمام مهلت تردد کند، جریمه نقدی اعمال می‌شود و پرونده قضایی با عنوان «قاچاق خودرو» تشکیل می‌شود.

عدم تحویل به گمرک: پس از اخطار ۱۰ روزه، خودرو توقیف و به‌عنوان کالای قاچاق ضبط می‌شود.

نقض شرایط استفاده: استفاده توسط غیرمالک یا واگذاری خودرو منجر به توقیف و جریمه می‌شود.

موارد خاص پلاک گذر موقت (مناطق آزاد و ترانزیت)

مناطق آزاد: خودروهای پلاک گذر موقت در مناطق آزاد (مثل کیش و قشم) تحت شرایط خاص می‌توانند تردد کنند، اما خروج آن‌ها به سرزمین اصلی نیازمند مجوز جداگانه است.

ترانزیت: خودروهای ترانزیتی که از ایران عبور می‌کنند، پلاک گذر موقت دریافت می‌کنند و باید در مسیر مشخص‌شده حرکت کنند. مدت اعتبار این پلاک‌ها معمولا کوتاه‌تر (۱ تا ۳ ماه) است.

قوانین جدید پلاک گذر موقت

بخشنامه تیر ۱۴۰۲: گمرک ایران محدودیت مبدا ورود خودروها را حذف کرد و مدت تردد را برای همه کشورها یکسان (تا ۵ ماه) تعیین کرد، اما تمدید را ممنوع اعلام کرد.

نظارت بیشتر: به دلیل افزایش تخلفات (مثل فروش غیرقانونی)، گمرک و پلیس راهور نظارت بیشتری اعمال کرده‌اند و ضمانت‌ها را سخت‌گیرانه‌تر کرده‌اند.

نتیجه گیری

قوانین گمرک ایران برای پلاک گذر موقت با هدف مدیریت ورود و خروج خودروها و جلوگیری از سوءاستفاده وضع شده‌اند. این قوانین شامل شرایط ورود، مدت اعتبار محدود، ضمانت‌نامه سنگین، ممنوعیت نقل‌وانتقال و جریمه‌های سخت‌گیرانه برای تخلفات است. اگر قصد استفاده از این پلاک را دارید، باید مدارک کامل را آماده کنید، ضمانت لازم را ارائه دهید و حتما زمان‌بندی خروج خودرو را رعایت کنید تا با مشکلات قانونی مواجه نشوید.

نویسنده: میلاد قزللو