نقطه قوت بزرگ شاهین و گامی روبه‌جلو برای سایپا

پیشرانه- در اولین قسمت از سلسله مطالب بررسی محصول جدید و کنجکاوی برانگیز گروه سایپا که به بررسی روند پیدایش و رونمایی از این خودرو اختصاص داشت، گفتیم که معرفی و عرضه سایپا شاهین را به چندین دلیل می‌توان یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین اتفاقات و نقاط عطف صنعت خودروسازی ایران در یک دهه اخیر محسوب کرد.

به گزارش وب‌سایت خبری «پیشرانه» همچنین بر این نکته تأکید کردیم که یکی از نقاط قوت اصلی و وجه تمایز شاهین (در مقایسه با سایر خودروهایی که پیش‌ازاین توسط خودروسازان داخلی و با برند ملی معرفی‌شده بودند) را بدون شک باید در طراحی ظاهری قوی، امروزی و جذاب آن جستجو کرد. در دومین قسمت از سلسله مطالب بررسی سایپا شاهین به‌طور ویژه بر روی طراحی نمای خارجی این خودرو (Exterior Design) تمرکز می‌کنیم.

رندرهای اولیه

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، در سال ۹۳ تصاویری از چند رندر احتمالی و ماکت‌هایی در مقیاس ۱:۴ و ۱:۱ از پروژه SP100 در فضای مجازی منتشر شد که توجه زیادی را به خود جلب کرد؛ چراکه اگر SP100 با همین شکل و شمایل به تولید انبوه می‌رسید، به جرأت می‌شد آن را قابل‌احترام‌ترین (و ازلحاظ استایل و علم طراحی به‌روزترین و قابل‌قبول‌ترین) خروجی تاریخ فعالیت مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان داخلی لقب داد. در تصاویر اولیه منتشرشده، تأثیرپذیری طراحان سایپا از برخی خودروهای کره‌ای، ژاپنی و آلمانی و خصوصاً محصولات مزدا در آن بازه زمانی (برای مثال نسل سوم مزدا ۶ و نسل اول CX-5) بخصوص در قسمتی همانند چراغ‌های جلو کاملاً واضح به نظر می‌رسید.

رخ‌نمایی شاهین!

و اما خودرو نهایی که در تابستان سال ۱۳۹۷ از آن رونمایی شد با نام اولیه «رهام» بااینکه تفاوت‌های قابل‌توجه و کاملاً واضحی با رندرهای اولیه SP100 داشت، اما بازهم از طراحی ظاهری و استایلی گیرا و نسبتاً چشمگیر بهره‌مند بود که تابه‌حال نظیرش را در خودروهای داخلی ندیده بودیم. برخلاف خودروهایی نظیر سمند و تیبا که در مراحل مختلف طراحی و توسعه‌شان از مشاوران صاحب‌نام و معتبر خارجی کمک گرفته‌شده بود (و همچنین اولین تجربه کاملاً جدی و اساسی ایران‌خودرو و سایپا در طراحی و عرضه محصولی با برند خودشان محسوب می‌شدند)، بخش عمده‌ای از مراحل طراحی شاهین در مرکز تحقیقات سایپا و با اتکا به توان و دانش طراحان و متخصصان داخلی به سرانجام رسیده است و در مقایسه باتجربه‌های قبلی این مرکز (خودروهایی چون سایپا کاروان، فیس‌لیفت‌های مختلف پراید و تیبا نظیر ۱۳۲، پراید ۱۱۱، ساینا و …) این بار شاهد خروجی چشمگیرتر و به‌مراتب حرفه‌ای‌تری هستیم که حداقل ازلحاظ استایل و ظاهر تا حدود زیادی در حد و اندازه حضور در بازارهای بین‌المللی است و می‌تواند حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد. طبق ادعای طراح اصلی بدنه این خودرو، پروسه طراحی شاهین حدوداً ۴ سال به طول انجامیده که در استانداردهای بین‌المللی برای محصولی کاملاً جدید، آن‌هم برای خودروسازی در سطح سایپا و بدون بهره‌گیری گسترده از خدمات کمپانی‌های مشاور خارجی (در عرصه طراحی)، مدت‌زمانی منطقی و کاملاً پذیرفتنی به‌حساب می‌آید.

در اولین نگاه به پیکره خودرو آنچه مشهود به نظر می‌رسد این است که طراحان سایپا با رصد دقیق ترندهای رایج و ِالِمان های مدرن و محبوب سال‌های اخیر طراحی خودرو در سطح جهانی، کوشیده‌اند پیکره‌ای پویا، متناسب و درعین‌حال به‌روز و با کاراکتری جذاب و جسور را خلق کنند. یکی از نمودهای اصلی این رویکرد را می‌توان در دماغه جلوی خودرو مشاهده کرد؛ قسمتی که طبق ادعای سایپا با الهام‌ از شاهین ایرانی طراحی‌شده است و عناصری همچون جلوپنجره شش‌ضلعی، چراغ‌هایی با زاویه منفی، خطوط قدرتمند بکار رفته در قسمت کاپوت که از طرفین ستون A آغازشده و به دو سمت جلوپنجره منتهی می‌شود، نحوه ارتباط حجمی کاپوت و گلگیرها، خطوط آبشاری و حجم پف‌کرده روی سپر و همچنین اووِرهَنگ کوتاه جلو در آن جلب‌توجه می‌کند و همان‌طور که گفته شد، این عناصر و جزییات به‌طور واضح تحت تأثیر ترندهای فعلی و رایج طراحی خودرو (در سطح جهانی) ساخته‌وپرداخته شده‌اند. توجه به جزییاتی نظیر نوار درخشان بومرنگ‌ شکل در چراغ جلو و درج نام سایپا در گوشه کاسه‌چراغ و استفاده از الگوی شش‌ضلعی برای شبکه‌بندی جلوپنجره از دیگر موارد قابل اشاره در این نما هستند. بااین‌حال باید گفت موارد و جزییاتی نظیر سر و شکل کلی ورودی‌های هوای سپر جلو می‌توانست باحوصله و وسواس بیشتری طراحی‌شده و در فیس‌لیفت‌های آینده این خودرو جزو قسمت‌هایی است که جای بازنگری دارد.

در طراحی پیکره کلی خودرو و جزییات بدنه اگرچه خطوط نرم و بازی‌های فرمی منحنی‌وار غالب هستند، اما در قسمت‌هایی نیز از خطوط و گوشه‌های تیز استفاده‌شده است که نمود بارز آن را می‌توان در نمای عقب (و خصوصاً چراغ‌های عقب) مشاهده کرد. البته به‌صورت کلی نمی‌توان ایرادی اساسی و مورد آزاردهنده‌ای را به نمای عقب شاهین نسبت داد اما با توجه به غالب بودن خطوط نرم و منحنی در پیکره خودرو، اگر در بخش چراغ‌ها و صندوق‌عقب نیز فرم پردازی‌ها بر مبنای خطوط نرم، روان و غیرش کننده انجام می‌پذیرفت، می‌توانستیم شاهد هارمونی و تناسب بیشتری باشیم. در نمای جانبی شاهین نیز خط شانه (Shoulder Line) دو تکه خودرو که آغاز و پایانی حول محور دستگیره درب عقب دارد، جالب‌توجه است (شروع از چراغ‌های جلو و امتداد و محو تدریجی تا زیر دستگیره درب عقب و مجدداً پیدایش تدریجی از بالای دستگیره درب عقب و امتداد تا لبه صندوق‌عقب خودرو)؛ اما یکی از مواردی که ازلحاظ بصری و تناسب فرمی در نمای شاهین شدیداً توی ذوق میزند، آینه‌های جانبی بزرگ و زمخت خودروست که به‌وضوح از ظرافت بکار رفته در طراحی سایر قسمت‌های بدنه بی‌بهره بوده و اگرچه شاید به سبب اندازه بزرگش میدان دید مناسبی را در اختیار راننده قرار دهد اما به‌راستی هیچ تناسبی با پیکره کلی خودرو ندارد.

در یک جمع‌بندی کلی، به جرأت باید تلاش طراحان سایپا را در خلق خودرویی زیبا، متناسب و امروزی ستود و به جرأت می‌توان گفت سایپا شاهین در بحث استایل، حجم‌پردازی و توجه به جزییات، یکسر و گردن بالاتر از سایر خودروهای داخلی قرار می‌گیرد که نقطه قوت بزرگ شاهین است.

کپی یا الگوبرداری؟ مسئله این است!

از بدو رونمایی سایپا شاهین، در رسانه‌ها و علی‌الخصوص فضای مجازی بحث‌های مختلفی پیرامون نمای ظاهری این خودرو شکل‌گرفته و کم نیستند افرادی که معتقدند هر قسمت از این خودرو از یک خودرو معروف خارجی کپی شده و یا حتی بسیاری پا را فراتر گذاشته و معتقدند شاهین کپی ایرانی بیوئیک اکسل (یکی از محصولات اختصاصی بیوئیک برای بازار چین) است! اما به‌راستی این ادعاها چقدر صحت دارد؟

حقیقت این است که در دنیایِ امروزِ طراحی، شباهت بین دو خودرو (چه در کلیات پیکره و چه در جزییات نمای ظاهری) اصلاً چیز عجیب و غیرمنتظره‌ای نبوده و حتی بین محصولات خودروسازان معتبر آمریکایی، آسیایی و اروپایی نیز نمونه‌های آن به‌وفور مشاهده‌شده است. در مورد ادعاهای مطرح‌شده درباره کپی کاری طراحان سایپا از روی بیوئیک اکسل، جدا از اینکه ازنقطه‌نظر علم طراحی و تحلیل فرم‌ها و احجام این ادعا را می‌توان تا حدود زیادی مردود و بی‌ربط دانست، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بیوئیک اکسل در ماه مه سال ۲۰۱۸ معرفی‌شده و سایپا شاهین نیز در جولای همان سال رونمایی شده است. پرواضح است که طراحی یک خودرو پروسه‌ای نیست که در چند هفته یا چند ماه کامل شود و یقیناً طراحان سایپا نیز توانایی خواندن ذهن طراحان بیوئیک از راه دور را ندارند! بنابراین بجای زدن عینک بدبینی بر چشم بهتر است از اینکه بالاخره پارامتر مهمی مثل طراحی در محصولی از یک خودروساز ایرانی تا این حد موردتوجه قرارگرفته است، خشنود باشیم و امیدوار باشیم که این روند ادامه‌دار باشد. فراموش نکنید که ظاهر خودرو همواره یکی از پارامترهای اصلی مشتریان ایرانی در انتخاب خودرو بوده و مانور دادن بر روی این پارامتر و همچنین توجه ویژه به کیفیت ساخت، کلید موفقیت و جلب رضایت هرچه بیشتر مشتریان خواهد بود که می تواند نقطه قوت بزرگ شاهین باشد.

نقطه قوت بزرگ شاهین

با همه این اوصاف، بی‌تردید نمی‌توان الگوبرداری‌های طراحان سایپا از برخی برندها و خودروهای خارجی را کتمان کرد؛ برای مثال چراغ‌های جلو شاهین که فرم و گرافیک زیبا، جذاب و ظریفی دارد در کنار فرم جلوپنجره ۶ ضلعی خودرو، شباهت غیرقابل‌انکاری با همین بخش در خودروهایی نظیر فیس‌لیفت نسل اول کیا کادنزا و نسل اول کیا کیوریس دارد یا اِلِمان بومرنگ‌شکل داخل کاسه‌چراغ‌های جلو که یادآور قسمتی مشابه در ساخته‌های مرسدس-بنز است (البته کارکرد این نوار بومرنگ شکل در خودروهای مرسدس چراغ روشنایی روز یا DRL است). حقیقت این است که از یکسو، اینکه بخواهیم از خودروسازی در سطح سایپا انتظار یک‌زبان طراحی مستقل و کاملاً منحصربه‌فرد را داشته باشیم، چندان عقلانی و منطقی نیست و از سویی دیگر، باید گفت الگوبرداری نه‌تنها مایه ننگ نیست و نمی‌تواند عاملی برای ملامت و سرزنش طراحان باشد، بلکه اتفاقاً اگر بامطالعه و تحقیق درست و دقیق بازار و اقداماتی اصولی در راستای سنجش نیازهای و سلایق مشتریان ‌همراه شود، برای خودروسازی در سطح سایپا حرکتی کاملاً هوشمندانه خواهد بود و می توان از آن به عنوان نقطه قوت بزرگ شاهین نام برد.

ابعاد و اندازه‌های بدنه و کلاس‌بندی

طول، عرض و ارتفاع این خودرو به ترتیب معادل ۴۴۴۶*۱۷۷۱*۱۴۹۰ میلی‌متر بوده (البته رقم اعلامی از سوی سازنده برای عرض خودرو بدون در نظر گرفتن آینه‌های جانبی است) و فاصله بین دو محور خودرو نیز ۲۶۵۰ میلی‌متر است. به‌عنوان معیاری نسبی برای مقایسه ابعادی خودرو، باید گفت در سبد محصولات گروه سایپا (البته در حال حاضر باید گفت محصولات سابق!)، شاهین ازلحاظ ابعادی دقیقاً مابین برلیانس H230 و برلیانس H330 قرار می‌گیرد. ازلحاظ ابعادی شاهین را می‌توان خودرویی در کلاس کامپکت/ سگمنت C طبقه‌بندی کرد اما ازآنجاکه در سال‌های اخیر و در سطح جهانی استانداردهای ابعادی تعریف‌شده برای خودروهای این سگمنت دستخوش دگرگونی و افزایش شده است (بسیاری از خودروهای شاخص این سگمنت در بازار جهانی هم‌اکنون غالباً طولی بیش از ۴.۵ یا حتی ۴.۶ متر دارند) و از این حیث شاید به‌نوعی بتوان شاهین را خودرویی مابین سگمنت B و C محسوب کرد.