مبنای مالیات خودروهای لوکس چیست؟

پیشرانه – مالیات خودروهای لوکس یکی از جدیدترین گزینه‌های درآمدی دولت در سال ۱۴۰۰ است، درآمدی که هنوز رسما اجرایی نشده، ابهامات خود را کلید زده است.

به گزارش وب سایت خبری «پیشرانه»  عدالت اقتصادی از سوی بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان، گم شده بزرگ اقتصاد ایران است. هرچند در دهه‌های گذشته بسیاری از دولت‌ها شعار عدالت اقتصادی و حمایت از اقشار کم درآمد را مطرح کرده‌اند اما در عرصه عمل نه تنها گره‌ای از مشکلات کم درآمدها باز نشده که حتی هر روز فاصله طبقاتی در جامعه ایران نیز افزایش یافته است.

یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که در سال‌های گذشته بارها مطرح شده اما راه حلی برای آن پیدا نمی‌شود، بحث نظارت بر اقشار پر درآمد و متناسب سازی هزینه‌های عمومی آنها با میزان درامدهایشان است. در کشورهای توسعه یافته، نه تنها ثروتمندان از کمک مالی دولت بهره مند نمی‌شوند که حتی بر اساس قوانین مالیاتی، بالاترین میزان درصد مالیات نیز از آنها گرفته می‌شود.

از سوی دیگر فعالیت‌های تولیدی و مولد از معافیت‌های مالیاتی بهره مند هستند و اقدامات دلالی و غیر مولد باید نرخ مالیات بسیار بالایی را پرداخت کنند. این روال در ایران کاملا برعکس است و در شرایطی که تولیدکنندگان باید مالیات بدهند، بسیاری از سفته بازان از دادن هرگونه مالیاتی فرار می‌کنند. در کنار آن یارانه غیر مستقیم به انرژی و سوخت نیز به جیب پولدارها می‌رود و ساختار مالیات ستانی از ثروت مانند خانه یا خودرو نیز هرگز نهایی نشده است.

پس از سال‌ها بحث و گمانه زنی، سرانجام در بودجه امسال موضوع مالیات خودروهای لوکس جای گرفته و دولت تلاش می‌کند در کنار خانه، از خودروهای گران قیمت نیز مالیات بگیرد.

ابهام‌ها و چالش‌ها مالیات خودروهای لوکس

هرچند صرف موضوع مالیات ستانی از اقشار پردرآمد از سوی بسیاری از کارشناسان تایید می‌شود و کمتر کسی با اصل و فلسفه آن مخالفت است اما آنچه که در رابطه با مالیات خودروهای لوکس مطرح می‌شود، یک سوال مهم است: مبنای محاسبه برای رسیدن به خودروهای لوکس چیست؟

در روزهای نخستی که موضوع مالیات خودروهای لوکس مطرح شد، بحث از قدرت موتور خودروها بود تا خودروهایی که موتور قوی‌تری دارند ملزم به پرداخت مالیات شوند اما پس از آن مشخص شد که در این مبنا عملا خودروهایی ارزان قیمت مشمول مالیات شده و خودروهایی گران قیمت از فهرست خارج می‌شوند، از این رو در نهایت بنا شد قیمت، مبنای مالیات ستانی باشد.

نمایندگان مجلس در اسفند ماه سال گذشته و در جریان بررسی لایحه بودجه مصوب کردند که انواع خودروهای سواری و وانت دو کابین دارای شماره انتظامی شخصی به نام خود و فرزندان کمتر از ۱۸ سال و محجور تحت تکفل که در پایان سال ۱۴۰۰ مجموع ارزش آنها بیش از ۱۰ میلیارد ریال باشد به شرح زیر مشمول مالیات سالانه خودرو هستند:

۱- تا مبلغ ۱۵ میلیارد ریال نسبت به مازاد ۱۰میلیارد ریال یک درصد

۲- تا مبلغ ۳۰میلیاردریال نسبت به مازاد ۱۵ میلیارد ریال دو درصد

۳- تا مبلغ ۴۵ میلیارد ریال نسبت به مازاد ۳۰ میلیاردریال سه درصد

۴- نسبت به مازاد ۴۵ میلیارد ریال چهار درصد

ماخذ محاسبه مالیات خودرو موضوع این بند قیمت روز انواع خودرو با توجه به تاریخ ساخت یا واردات آن است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تا پایان سال ۱۳۹۹ تعیین و اعلام می شود. ماخذ مزبور برای انواع خودرو که بعد از اعلام سازمان تولید یا وارد می شوند، بلافاصله پس از تولید یا واردات آن توسط سازمان مزبور تعیین و اعلام خواهد شد.

این طرح چند ابهام مهم دارد که با وجود بحث فراوان درباره آن هنوز راهکاری برایش ارائه نشده و بلاتکلیف مانده است. هرچند نمایندگان سازمان امور مالیاتی را مسئول تعیین قیمت کرده‌اند اما این سازمان در عرصه بازار و صنعت خودرو هیچ صلاحیت اجرایی ندارد و برای به دست آوردن قیمت باید به سراغ نهادهایی برود که خود محل سوال هستند. از سوی دیگر باید دید آیا مبنای قیمت بازار آزاد است؟ اگر چنین باشد آنگاه تکلیف قیمت گذاری دستوری در خودروهای داخلی چه می‌شود و چطور دولت قیمت بازار آزاد در رابطه با خودروهای لوکس را می‌پذیرد اما در رابطه با خودروهای داخلی همچنان به پایین نگه داشتن دستوری آنها اصرار دارد؟

با میدان دادن به بازار آزاد، باید تکلیف دلالان نیز روشن شود. اگر آنها تصمیم گرفتند که قیمت خودرویی را بی منطق بالا ببرند یا برای معاف شدن از مالیات آن را پایین بیاورند تکلیف چیست؟ از سوی دیگر بسیاری از خودروهایی که امروز در مرز یک میلیارد تومان قرار گرفته‌اند، چند سال قبل بسیار ارزان‌تر بودند و نرخ تورم و جهش قیمت دلار آنها را بالا برده و صاحبان آنها لزوما ثروتمند به شمار نمی‌روند. سوال دیگر درباره نحوه رسیدن به عدد یک میلیارد تومان است. اگر خانواده‌ای چند خودرو داشت که قیمت مجموع آنها به یک میلیارد تومان می‌رسد، آیا باز هم شامل مالیات خودروهای لوکس می‌شوند؟ اگر چنین است دیگر بحث بر سر ماشین لوکس نیست و در واقع ثروت خودرویی خانوار ملاک مالیات خواهد بود.

موضوع دیگر نحوه معاف شدن از مالیات است. وقتی مبنا یک میلیارد تومان باشد، یک گروه ضرر کرده و یک گروه سود خواهند کرد. برای مثال خودرویی که در بازار ۹۵۰ میلیون تومان معامله می‌شود، معاف از مالیات است اما اگر یک خودرو دیگر تنها ۵۰ میلیون تومان گران‌تر باشد، یک درصد از رقمش باید به عنوان مالیات گرفته شود که این موضوع رسما از عدالت مالیاتی به دور خواهد بود. در کنار هم قرار دادن این ابهام‌ها نشان می‌دهد که هرچند اصل پیگیری مالیات ستانی از ثروت از سوی بسیاری از کارشناسان تایید می‌شود اما تا ابهام‌ها باقی است، نمی‌توان انتظار یک طرح موفق را داشت.