تایرهای تابستانی، چهار فصل و زمستانی. تفاوت ها، قابلیت ها و کاربردها

پیشرانه – تایرها از چندین منظر دارای قابلیت و تفاوت هایی هستند که طراحان و سازندگان ، آنها را مد نظر قرار داده و تولید می کنند. اصولا تایر باید ضمن داشتن ایمنی برای خودرو و سرنشینان آن، در هنگام استفاده در اجتماع هم خطر ساز نبوده و جوابگوی نیازهای ایمنی، حرکتی و ترمزگیری در سرعت و شرایط اقلیمی مکان مورد استفاده باشد.

به گزارش وب سایت خبری «پیشرانه»  با توجه به پیشرفت دانش بشر و تدوین استانداردهای نوین در حوزه تولید و ایمنی مصرف، تایر نیز بایستی قابلیت های مختلفی را در جاده از خود بروز دهد تا هماهنگی لازم را با انتظارت طراحان خودرو و قوانین اجتماعی از عملکرد با خودرو داشته باشد اینن موضوعی است که لزوم دانستن تفاوت انواع تایر را بیشتر نشان می دهد.

از جمله قوانین تدوین شده متناسب بودن تایر خودرو با شرایط آب و هوایی مختلف می باشد. لذا برای دمای از حدود ۴۵ تا ۵۰ درجه و حتی بیشتر جاده در فصل تابستان تا دمای زیر صفر(۲۰- تا ۳۰- درجه) و حتی کمتر در فصل زمستان و احتمال وجود یخ و برف در برخی نقاط، مصرف فقط یک نوع تایر زیر خودرو مشکل ساز خواهد شد. برای جلوگیری از خطرات و مشکلات مصرف، تغییر و جایگزینی تایرهای خودرو در بهار و تابستان (از ۷ درجه تا بیشتر از ۴۵) به پاییز و زمستان (از ۷ درجه تا کمتر از ۳۰- درجه) ، یک ضرورت و اقدامی هوشمندانه است.

عمده ترین تفاوت انواع تایر یعنی تایرهای تابستانی، چهارفصل و زمستانی علاوه بر طرح آج آنها، در نوع مواد بکار گرفته شده درآمیزه لاستیکی آج آنهاست. این تفاوت در محدوده دمای مصرف، درجه حرارت ذوب و درجه حرارت انتقال شیشه آمیزه لاستیکی آج تایراست. بسته به نوع  و میزان پلیمرها و دیگر مواد بکار رفته در آج تایر، درجه حرارت شیشه ای شدن سطح آج (جامد و سخت شدن آج و کاهش چنگزنی به سطح جاده برای حرکت و ترمزگیری) تعیین و بهترین عملکرد تایر در آن محدوده دمایی خاص درنظر گرفته می شود. مثلا” لاستیک طبیعی دارای درجه حرارت شیشه ای شدن (۶۲-  درجه سانتیگراد) و  لاستیک مصنوعی SBR   حدود ۵۰- و یا  L-SBR حدود ۲۰- و یا  PBR حدود ۱۰۰- و لاستیک سیلیکونی حدود ۱۲۳- درجه سانتیگراد است.

درجه انجماد و یا شیشه ای شدن تایرهای تابستانی چهار فصل و زمستانی بین ۳۰ تا ۴۰ و حتی بیشتر تفاوت دارد. لذا اگر تایر تابستانی و یا چهار فصل در شرایط  دمایی زمستان و سرما استفاده شود، آمیزه لاستیکی آن به حالت انجماد نزدیک شده و سطح تماس آن تبدیل به سطح  سخت و فرمیکایی میشود که قابلیت چسبندگی به جاده را برای حرکت و ترمز خودرو از دست می دهد. برعکس نیز با استفاده از تایر زمستانی در فصل گرما(بالای ۷ درجه سانتیگراد) سبب شل شدن، چسبندگی اضافه، حرارت بالاتر در سطح تایر (خطر ترکیدن) و مصرف انرژی بیشتر برای حرکت شده و نهایتا” سبب سایش شدیدتر آج تایر میگردد.

   تایرهای تابستانی از نسل های جدید تایر بوده و بیشتر برای فصول و بخصوص اقلیم های گرم طراحی و ساخته می شوند و مزیت بهتری از نظر تهویه حرارتی و کاهش دمای سطح آج داشته و بهبود مقاومت سایشی در دماهای بالاتر را از خود نشان می دهند. در حالیکه در دمای نزدیک صفر و زیر صفر کاملا” سخت و ابونیتی شده و کافی است سطح جاده دارای رطوبت باشد، لذا چسبندگی تایر به سطح جاده به شدت افت کرده و موجب لیز خوردن خودرو می شود. فرمولاسیون آمیزه لاستیکی بکار گرفته شده در قسمت آج این تایرها، به گونه است که در محدوده دمایی بالا قوام و دوام بهتری داشته و ضمن داشتن مقاومت سایشی بهتر، دارای ترمزگیری  و فرمانپذیری مناسبی می باشند. این تایرها با سختی بیشتر در دیواره ها سبب کارایی و مقاومت غلتشی بهتری در فصول گرم هستند لذا مصرف سوخت کمتری خواهند داشت.

   تایرهای چهار فصل در فراوانی تولید و مصرف نسبت به انواع طرح های تایر سواری سهم بیشتری دارند، این گونه از تایرها بخصوص در کشورهای جهان سوم هم بدلایل اقتصادی و هم معتدل بودن آب و هوای این مناطق دارای طرفداران بیشتری است، ولی کارایی و سایش میانه ای را نسبت به تایرهای تابستانی در فصل گرم و کارایی کمتری در حرکت و ترمزگیری را نسبت به تایرهای زمستانی در فصل سرد از خود نشان میدهند. در این تایرها از بخشهایی مشترک از هر دو طرح آج تایرهای تابستانی و زمستانی استفاده می شود تا قابلیت میانه و دوگانه ای را از خود نشان دهند. بنابراین برای فصل سرد(معمولا” اوایل آبانماه تا اوسط فروردین ماه) استفاده از تایرهای تابستانی و چهار فصل توصیه نمی شود. در اروپا و برخی نقاط دیگر هم این مورد بصورت قانون درآمده است و عدم رعایت آن، جرایم مالی و مشکلاتی برای مالکین خودرو در پی دارد.

   تایرهای زمستانی بدلیل نوع خاص فرمولاسیون آمیزه لاستیکی آج آنها، دارای درجه شیشه ای شدن مناسب بوده(۷۰- درجه و پایین تر)، از بلوک های عرضی با شیارهای اصلی عمیق تر برخوردار بوده و دارای شیارهای تیغه گونه زیگزاگی به تعداد زیاد می باشند (سایپ)، که این امر موجب افزایش قابلیت جذب آب و فرورفتن برف و در نتیجه چسبیدن بهتر به جاده های خیس و برفی می شود. این طرحها برای چنگزنی بهتر به جاده ، دارای شیارهای مناسبی به سمت خارج برای هدایت و پمپاژ سریع آب از زیر سطح تماس تایر بوده، لذا کنترل بهتر و بیشتری را برای رانندگی با خودرو فراهم می کنند. چنانجه این تایرها در تابستان و فصل گرم ممورد استفاده قرار گیرند، به علت شل تر شدن آمیزه لاستیکی آج آنها، حرکات بلوک های آج بیشتر شده و سایش بیشتری خواهند داشت.

در گذشته برخی از تایرهای زمستانی، برای چسبندگی بهتر به جاده های برفی و یخی به دو تا چند سری میخ تعبیه شده در محیط آج خود مجهز بودند. با پیشرفت علم و فناوری، به منظور راحتی بیشترسرنشینان خودرو، میخ ها حذف و امروزه با اینگونه تایرهای نسل جدید زمستانی، قابلیت افزایش سرعت تا بالای ۲۹۵ کیلومتر بر ساعت در شرایط برف و یخ امکان پذیر بوده و دارای ایمنی بالا به هنگام استفاده هستند.

چنانچه مالکین خودرو برای استفاده بهتر و ایمن تر خود و محیط اطراف، در ۷ تا ۸ ماه گرم  سال از تایر تابستانی و در ۴ تا ۵ ماه سردتر سال از تایر زمستانی استفاده کنند، هم عمر تایرهای خود را طولانی کرده و هم در تمام ایام سال از رانندگی توام با صرفه و ایمنی بالا بهره خواهند برد؛ لذا برای تسهیل این عمل و عدم هزینه اضافی و یا صدمه به تایرها، بهتر است این جابجایی و تعویض ها بصورت مجموعه تایر و رینگ انجام گیرد.

مهندس کاظم مقدمیان

مشاور تولید و تکنولوژی آرتاویل تایر

عضو کمیته فن آوری- نوآوری گروه صنعتی رازی