طرح ترافیک تهران؛ نحوه خرید، محدوده، ساعت و هزینه
تهران، شهری که هر روز صبح با غرش موتور ماشینها و صدای بوق خودروها از خواب بیدار میشود، بیش از ۸ میلیون نفر جمعیت و حدود ۴ میلیون خودرو را در خود جای داده است. خیابانهایش، از شمال تا جنوب و شرق تا غرب، پر از ماشینهایی است که گاهی ساعتها در ترافیک گیر میکنند. آسمانش هم، که زمانی آبی و روشن بود، حالا بیشتر اوقات زیر لایهای از دود و آلودگی پنهان میشود.
در این میان، طرح ترافیک تهران از دههها پیش بهعنوان راهکاری کلیدی برای مدیریت این بحرانها به میدان آمده است. این طرح با محدود کردن تردد خودروها در مرکز شهر، میخواهد هم ترافیک را کم کند و هم هوایی پاکتر به تهرانیها هدیه دهد.
طرح ترافیک تهران چیست؟
طرح ترافیک تهران یک برنامه محدودکننده تردد است که ورود خودروهای شخصی به مناطق مرکزی شهر را کنترل میکند. هدفش ساده اما بزرگ است: کاهش ترافیک در خیابانهای شلوغ و بهبود کیفیت هوا در شهری که سالانه با شاخصهای بالای آلودگی دستوپنجه نرم میکند. در این طرح، اگر بخواهید با خودروی شخصیتان وارد محدودهای مثل خیابان انقلاب یا بازار بزرگ شوید، باید از قبل مجوز بگیرید. این مجوزها بهصورت روزانه فروخته میشوند و بدون آن، دوربینهای نظارتی پلاک شما را ثبت میکنند و جریمهای سنگین در انتظارتان است.
این طرح با استفاده از فناوریهای مدرن اجرا میشود و فرقش با طرحهایی مثل زوج و فرد این است که بهجای محدودیت بر اساس شماره پلاک، بر پایه پرداخت عوارض کار میکند. به زبان ساده، طرح ترافیک میگوید: «یا هزینه بده و بیا داخل، یا جریمه بده و بعدا پشیمان شو!»
تاریخچه طرح ترافیک تهران
ماجرا به دهه ۵۰ شمسی برمیگردد، زمانی که تهران هنوز اینقدر شلوغ نبود، اما نشانههای بحران ترافیک داشت نمایان میشد. در سال ۱۳۵۸، با افزایش سریع تعداد خودروها و ازدحام در خیابانهای مرکزی مثل انقلاب، ولیعصر و اطراف بازار، اولین نسخه طرح ترافیک بهصورت آزمایشی کلید خورد. در آن زمان، محدوده طرح خیلی کوچک بود و فقط چند خیابان کلیدی را دربرمیگرفت. هدف اولیه، کاهش فشار ترافیک در ساعات اوج صبح (۷ تا ۱۰) و عصر (۴ تا ۷) بود.
در دهه ۷۰، با بزرگتر شدن شهر و تشدید مشکلات، طرح گسترش یافت. مثلا در سال ۱۳۷۱، محدوده به سمت خیابانهای بیشتری مثل کریمخان و مطهری کشیده شد. در دهه ۸۰، با ورود دوربینهای نظارتی در سال ۱۳۸۴، اجرای طرح دقیقتر شد و دیگر به حضور فیزیکی ماموران راهنمایی وابسته نبود. در دهه ۹۰، سامانه «تهران من» راهاندازی شد و خرید مجوزها آنلاین شد. حالا در سال ۱۴۰۳، طرح ترافیک با فناوریهای هوشمند و قوانین بهروز، یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت شهری تهران است.
نحوه خرید طرح ترافیک تهران
برای ورود به محدوده طرح، باید مجوز بخرید و این کار به لطف فناوری، خیلی ساده شده است. همهچیز از طریق سامانه «تهران من» انجام میشود.
فرض کنید میخواهید فردا به خیابان بهارستان بروید که در محدوده طرح است. شب قبل، لپتاپ یا گوشیتان را برمیدارید، به سایت my.tehran.ir میروید و وارد حساب کاربریتان میشوید. شماره پلاک خودرویتان را وارد میکنید، تاریخ موردنظر (مثلا ۱۱ اسفند ۱۴۰۳) را انتخاب میکنید. بعد، با زدن دکمه پرداخت و وارد کردن رمز کارت بانکی، کار تمام است.
اگر حسابتان شارژ نداشته باشد، باید اول آن را با حداقل ۵۰ هزار تومان پر کنید. خرید باید حداقل ۱۲ ساعت قبل از ورود انجام شود، وگرنه در همان روز ممکن است سیستم بهموقع بهروزرسانی نشود و جریمه شوید. این روش، هم راحت است و هم سریع، اما گاهی قطعی سامانه یا اشتباه وارد کردن پلاک، دردسرهایی درست میکند.
ثبت نام در سامانه تهران من
سامانه «تهران من» هسته اصلی طرح ترافیک امروزی است. برای ثبت نام، به سایت my.tehran.ir یا اپلیکیشن آن بروید. در صفحه اصلی، روی «ثبت نام» کلیک کنید و اطلاعاتی مثل کد ملی، شماره موبایل، آدرس ایمیل و مشخصات خودرو (شماره پلاک و شماره VIN که روی کارت ماشین است) را وارد کنید.
بعد از زدن دکمه تایید، یک کد ۶ رقمی به گوشیتان پیامک میشود. کد را وارد کنید تا حسابتان فعال شود.
بعد از ثبت نام، باید حساب شهروندیتان را شارژ کنید. میتوانید با کارت بانکی این کار را انجام دهید و حداقل مبلغ ۵۰ هزار تومان است، ولی بهتر است ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان شارژ کنید تا برای مجوزها و جریمههای احتمالی آماده باشید. اگر ساکن محدوده طرح هستید (مثلا در خیابان ایرانشهر زندگی میکنید)، باید مدارک اقامت مثل سند خانه یا اجارهنامه را آپلود کنید تا تخفیف ۵۰ درصدی بگیرید. این سامانه بسیار کاربردی است، اما گاهی کندی سرورها یا قطعی اینترنت، کاربران را کلافه میکند.
هزینه طرح ترافیک تهران
هزینه طرح ترافیک تهران در سال ۱۴۰۳ به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل نوع معاینه فنی خودرو، ساعت ورود و خروج، محدوده تردد و محل سکونت راننده است.
نرخ پایه عوارض طرح ترافیک در سال ۱۴۰۳، ۷۵ هزار تومان تعیین شده است که نسبت به سال قبل حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است. این مبلغ برای هر روز تردد در محدوده طرح ترافیک محاسبه میشود، اما بسته به شرایط مختلف تغییر میکند. برای مثال، خودروهایی که معاینه فنی برتر دارند، از تخفیف ۳۰ درصدی برخوردار میشوند و هزینه آنها به حدود ۵۲ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش مییابد. خودروهای برقی و هیبریدی نیز در صورت ثبت در سامانه، از پرداخت عوارض معاف هستند.
ساعات تردد هم نقش مهمی در هزینه دارد. سه بازه زمانی تعریف شده است:
- غیر اوج (ورود و خروج بین ساعت ۱۰ صبح تا ۱۶): کمترین هزینه را دارد.
- یک سر اوج (ورود یا خروج در ساعات اوج صبح ۶:۳۰ تا ۱۰ یا عصر ۱۶ تا ۱۸): هزینه متوسط.
- دو سر اوج (ورود و خروج در ساعات اوج صبح و عصر): بالاترین هزینه، که با نرخ پایه ۷۵ هزار تومان محاسبه میشود.
برای ساکنان محدوده طرح ترافیک، تخفیف ۵۰ درصدی اعمال میشود، به شرط ثبت اطلاعات در سامانه «تهران من». همچنین، این افراد میتوانند یک بار قبل از ساعت ۹ صبح رایگان خارج شده و بعد از ساعت ۱۶ رایگان وارد شوند.
جریمه ورود بدون مجوز به طرح ترافیک در سال ۱۴۰۳، ۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان است که در صورت عدم پرداخت عوارض تا یک ماه، به عوارض پایه اضافه میشود. خودروهای پلاک تهران ۲۰ روز و پلاک شهرستان ۱۵ روز در هر فصل سهمیه رایگان برای محدوده کنترل آلودگی هوا دارند، اما این سهمیه برای طرح ترافیک اصلی اعمال نمیشود.
پرداخت عوارض از طریق سامانه «تهران من» انجام میشود و رزرو طرح (روزانه، هفتگی یا ماهانه) نیز از همین مسیر امکانپذیر است. در کل، هزینه نهایی با توجه به شرایط هر راننده متفاوت خواهد بود.
تخفیف معاینه فنی برای طرح ترافیک
تخفیفهای معاینه فنی در طرح ترافیک تهران بهعنوان مشوقی برای کاهش آلودگی هوا و تشویق رانندگان به نگهداری بهتر خودروها در نظر گرفته شده است. این تخفیفها بهطور خاص به نوع معاینه فنی خودرو بستگی دارد و در سال ۱۴۰۳ به شرح زیر اعمال میشود:
معاینه فنی برتر
خودروهایی که معاینه فنی برتر دریافت کردهاند، از تخفیف ۳۰ درصدی در هزینه عوارض طرح ترافیک برخوردار میشوند. نرخ پایه عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک ۷۵ هزار تومان است، اما با این تخفیف، هزینه برای خودروهای دارای معاینه فنی برتر به ۵۲ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش مییابد. معاینه فنی برتر استانداردهای سختگیرانهتری نسبت به معاینه فنی معمولی دارد و معمولاً خودروهای جدیدتر یا با وضعیت فنی بهتر موفق به دریافت آن میشوند.
معاینه فنی معمولی
خودروهایی که فقط معاینه فنی معمولی دارند، مشمول هیچ تخفیفی نمیشوند و باید نرخ کامل عوارض (۷۵ هزار تومان به ازای هر روز تردد) را پرداخت کنند. این موضوع رانندگان را ترغیب میکند تا برای دریافت معاینه فنی برتر اقدام کنند.
خودروهای بدون معاینه فنی
اگر خودرویی معاینه فنی معتبر نداشته باشد، علاوه بر جریمه ۵۰ هزار تومانی نقص معاینه فنی، عوارض طرح ترافیک نیز با ضریب بالاتری محاسبه میشود. در این حالت، هزینه ورود به طرح میتواند تا دو برابر افزایش یابد و به بیش از ۱۵۰ هزار تومان برسد.
برای دریافت این تخفیفها، اطلاعات معاینه فنی باید در سامانه «تهران من» ثبت و تایید شود. همچنین، تخفیف معاینه فنی برتر با سایر تخفیفها (مثل تخفیف ساکنان محدوده) قابل جمع است، که میتواند هزینه را برای برخی رانندگان بهطور قابلتوجهی کاهش دهد. این سیاست نشاندهنده تلاش شهرداری برای ترویج استفاده از خودروهای کمآلاینده و کاهش اثرات زیستمحیطی تردد در تهران است.
ساعت طرح ترافیک تهران
طرح ترافیک از شنبه تا چهارشنبه، از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۸:۰۰ اجرا میشود. در روزهای پنجشنبه و همینطور تعطیل رسمی مثل عید فطر، ۲۲ بهمن یا اول فروردین، طرح کاملا تعطیل است و هیچ محدودیتی وجود ندارد.
ساعات اوج ترافیک، که هزینه بیشتری دارند، صبحها از ۶:۳۰ تا ۱۰ و عصرها از ۱۴:۳۰ تا ۱۸ است. مثلاً اگر ساعت ۹ صبح وارد شوید و ۳ عصر برگردید، باید مبلغ بیشتری بپردازید. این زمانبندی برای تشویق مردم به تردد در ساعات خلوتتر طراحی شده، اما خیلیها بهخاطر برنامه کاریشان مجبورند در همان ساعات شلوغ بیایند و بروند.
محدوده طرح ترافیک تهران
محدوده طرح ترافیک، هسته مرکزی تهران را پوشش میدهد. از شمال به خیابان مطهری (تخت طاووس)، از جنوب به خیابان شوش، از شرق به خیابان ۱۷ شهریور و از غرب به خیابان کارگر محدود است. این یعنی مناطقی مثل بازار بزرگ، میدان انقلاب، خیابان ولیعصر، کریمخان، بهارستان و اطراف میدان امام خمینی در این محدودهاند.
برای تصور بهتر، اگر از میدان فردوسی به سمت جنوب بروید و وارد خیابان فردوسی شوید، تابلوهای «محدوده طرح ترافیک» را میبینید. دوربینها در تقاطعهای اصلی مثل تقاطع مطهری-ولیعصر یا شوش-خیام نصب شدهاند. نقشه دقیق این محدوده در سایت تهران من و اپلیکیشنهای مسیریابی وجود دارد و ارزش دارد یک بار نگاهش کنید.
جریمه و خلافی طرح ترافیک تهران
هر خودرویی که بدون رزرو طرح ترافیک وارد محدوده شود، بهصورت مکانیزه جریمه میشود. علاوه بر این، رعایت نکردن برخی قوانین میتوانید به مبلغ جریمه ناشی از ورود غیرمجاز به طرح ترافیک اضافه کند.
جریمه ورود غیرمجاز به محدوده طرح ترافیک
اگر خودرویی بدون رزرو طرح یا شارژ حساب شهروندی در سامانه «تهران من» وارد محدوده طرح ترافیک شود، جریمهای معادل ۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان برای هر روز تردد اعمال میشود. این مبلغ بر اساس حداکثر ضرایب محاسبهشده (دو سر اوج و معاینه فنی عادی) تعیین شده است. دوربینهای نظارتی ورود و خروج خودرو را ثبت میکنند و جریمه بهصورت خودکار صادر میشود.
عدم پرداخت عوارض بهموقع
عوارض پایه طرح ترافیک ۷۵ هزار تومان است، اما اگر این مبلغ تا یک ماه پس از تردد پرداخت نشود، علاوه بر جریمه ورود غیرمجاز (۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان)، بدهی عوارض نیز به حساب خودرو اضافه میشود. این یعنی هزینه کل میتواند بیش از ۲۴۳ هزار تومان برای هر روز شود.
تاثیر معاینه فنی
خودروهای بدون معاینه فنی معتبر: علاوه بر جریمه ورود غیرمجاز، ۵۰ هزار تومان جریمه جداگانه برای نقص معاینه فنی اعمال میشود. همچنین، عوارض تردد با ضریب بالاتر (تا دو برابر) محاسبه میشود که میتواند هزینه را به بیش از ۳۰۰ هزار تومان برساند.
خودروهای با معاینه فنی عادی: جریمه کامل ۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان اعمال میشود.
خودروهای با معاینه فنی برتر: اگر رزرو انجام شده باشد، تخفیف ۳۰ درصدی در عوارض اعمال میشود و جریمه در صورت تخلف کمتر خواهد بود (حدود ۱۳۵ هزار تومان در شرایط دو سر اوج.)
ساعات تردد و جریمه
دو سر اوج (ورود قبل از ۱۰ صبح و خروج پس از ۱۶): بالاترین جریمه (۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان با معاینه فنی عادی.)
یک سر اوج (ورود یا خروج در ساعات اوج): جریمه کمتر، حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ هزار تومان.
غیر اوج (۱۰ صبح تا ۱۶): کمترین جریمه، حدود ۷۵ تا ۹۰ هزار تومان، بسته به معاینه فنی.
جریمه های اضافی
مخدوش کردن پلاک برای فرار از جریمه، علاوه بر جریمههای فوق، منجر به جریمه نقدی ۶۰ هزار تومانی و توقیف خودرو میشود و ممکن است مجازات حبس (۶ ماه تا یک سال) نیز اعمال شود.
برای جلوگیری از جریمه، رزرو طرح پیش از ورود و شارژ حساب «تهران من» ضروری است. در صورت اعتراض به جریمه، میتوان با شماره ۱۳۷ تماس گرفت یا از طریق سامانه درخواست بررسی ثبت کرد.
پرداخت جریمه
برای پرداخت، به سامانه تهران من بروید، شماره پلاک را وارد کنید و گزینه «استعلام جریمه» را بزنید. اگر حسابتان شارژ باشد، با یک کلیک تسویه میکنید. اگر نه، باید اول شارژ کنید. اگر فکر میکنید جریمه اشتباه است (مثلاً مجوز خریده بودید اما ثبت نشده)، میتوانید با آپلود مدارک در سامانه اعتراض کنید. این فرایند معمولا ۱۰ روز طول میکشد و گاهی جواب میدهد، گاهی هم نه!
استعلام طرح ترافیک تهران
برای استعلام و پرداخت جریمههای طرح ترافیک، میتوانید از روشهای مختلفی استفاده کنید:
- سامانه «تهران من»: با ورود به حساب کاربری خود در این سامانه، میتوانید ترددهای ثبتشده و بدهیهای مربوطه را مشاهده و پرداخت کنید.
- کد دستوری #۱۳۷*: با شمارهگیری این کد و وارد کردن دو رقم سمت چپ پلاک خودرو، میتوانید از میزان بدهی خود مطلع شوید.
- اپلیکیشنهای پرداخت: برنامههای پرداخت امکان استعلام و پرداخت جریمههای طرح ترافیک را فراهم میکنند.
این ابزارها خیالتان را راحت میکنند و جلوی غافلگیریهای ناخوشایند را میگیرند.
در صورت اعتراض به جریمههای ثبتشده، میتوانید از طریق سامانه «تهران من» و بخش پشتیبانی آن، اعتراض خود را ثبت کنید تا مورد بررسی قرار گیرد.
تخفیف های طرح ترافیک تهران
تخفیفهای طرح ترافیک تهران برای کاهش هزینهها و تشویق به رعایت قوانین زیستمحیطی و ترافیکی طراحی شدهاند. این تخفیفها بر اساس معاینه فنی، نوع خودرو، محل سکونت و شرایط خاص افراد اعمال میشوند. در سال ۱۴۰۳، شرایط این تخفیفها به شرح زیر است:
معاینه فنی برتر: یکی از تخفیفهای اصلی است. خودروهایی که این گواهی را دارند، از ۳۰ درصد تخفیف در عوارض برخوردار میشوند؛ یعنی هزینه پایه ۷۵ هزار تومانی به ۵۲ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش مییابد. این مشوق برای ترویج نگهداری بهتر خودروها و کاهش آلودگی هوا اجرا میشود. در مقابل، خودروهای بدون معاینه فنی با جریمه و عوارض بالاتر روبهرو هستند.
خودروهای برقی و هیبریدی: نیز تخفیف ویژه دارند و با ثبت در سامانه «تهران من»، از پرداخت عوارض معاف میشوند. این سیاست به گسترش استفاده از خودروهای پاک کمک میکند.
ساکنان محدوده طرح ترافیک: از تخفیف ۵۰ درصدی بهرهمند میشوند که عوارض روزانه را به ۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش میدهد. آنها همچنین میتوانند یک بار قبل از ساعت ۹ صبح و پس از ۱۶ بهصورت رایگان تردد کنند، مشروط به ثبت مدارک در سامانه.
افراد دارای بیماریهای خاص و معلولان: نیز از تخفیف قابلتوجه ۹۰ درصدی برخوردارند. بر اساس مصوبات شورای شهر تهران، این افراد با مراجعه به نهادهای مربوطه (مثل بهزیستی یا بنیاد شهید) و ثبت اطلاعات در «تهران من»، تنها ۱۰ درصد عوارض پایه (حدود ۷۵۰۰ تومان) را پرداخت میکنند. این تخفیف برای تسهیل تردد درمانی و شغلی آنها در نظر گرفته شده است.
این تخفیفها با هدف حمایت از گروههای مختلف و کاهش اثرات زیستمحیطی اجرا میشوند، اما استفاده از آنها نیازمند ثبتنام دقیق و بهموقع در سامانه است تا رانندگان بتوانند از مزایای آن بهرهمند شوند.
تخفیف ساکنان محدوده طرح ترافیک
تخفیف ساکنان محدوده طرح ترافیک تهران یکی از تسهیلات ویژهای است که شهرداری تهران برای کاهش فشار مالی بر افرادی که در مناطق تحت پوشش طرح ترافیک زندگی میکنند، در نظر گرفته است. این تخفیف با هدف حمایت از ساکنان و ایجاد تعادل بین اهداف زیستمحیطی طرح و نیازهای روزمره آنها طراحی شده است.
ساکنان محدوده طرح ترافیک میتوانند از تخفیف ۵۰ درصدی در پرداخت عوارض تردد بهرهمند شوند. نرخ پایه عوارض در سال ۱۴۰۳، ۷۵ هزار تومان در روز است، اما با این تخفیف، هزینه برای ساکنان به ۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش مییابد. این تخفیف در صورتی اعمال میشود که اطلاعات محل سکونت و پلاک خودرو در سامانه «تهران من» ثبت و تایید شده باشد.
علاوه بر تخفیف عوارض، ساکنان از امتیاز تردد رایگان محدود نیز برخوردارند. هر خودرو متعلق به ساکنان میتواند یک بار در روز، قبل از ساعت ۹ صبح از محدوده خارج شود و پس از ساعت ۱۶ بهصورت رایگان وارد شود. این امکان به آنها اجازه میدهد تا بدون پرداخت هزینه اضافی، نیازهای روزانه خود را برآورده کنند. با این حال، برای ترددهای بیشتر یا در ساعات دیگر، پرداخت عوارض با نرخ تخفیفی الزامی است.
برای دریافت این تخفیف، ساکنان باید مدارک مالکیت یا اجارهنامه رسمی خود را در سامانه «تهران من» بارگذاری کنند و پس از تایید توسط شهرداری، از مزایا استفاده کنند. همچنین، هر واحد مسکونی تنها برای یک خودرو میتواند تخفیف دریافت کند، مگر در موارد خاص که با ارائه مدارک اضافی بررسی میشود.
تفاوت طرح ترافیک با طرح زوج و فرد
طرح ترافیک و طرح زوج و فرد (که حالا «طرح کنترل آلودگی هوا» شده) دو سیستم جداگانهاند. طرح ترافیک فقط مرکز شهر را شامل میشود و ورود به آن همیشه پولی است. اما طرح کنترل آلودگی هوا محدوده بزرگتری (از همت تا بعثت و از چمران تا نواب) را پوشش میدهد و هر خودرو ۲۰ روز در هر فصل (۹۰ روز) میتواند رایگان تردد کند، بدون توجه به زوج یا فرد بودن پلاک.
جریمه طرح ترافیک ۱۶۸،۷۵۰ هزار تومان است، اما جریمه طرح کنترل آلودگی هوا حدود ۵۰ هزار تومان. هدف طرح ترافیک، مدیریت هسته تجاری و اداری است، در حالی که طرح کنترل آلودگی هوا کل شهر را هدف گرفته تا تردد کلی را کم کند.
نتیجه گیری
طرح ترافیک تهران، با همه فراز و نشیبهایش، تلاشی است برای نجات این کلانشهر از ترافیک فلجکننده و آلودگی نفسگیر. این طرح تا حدی خیابانها را خلوتتر کرده و شاخص آلودگی را در روزهای بحرانی کمی پایین آورده، اما هنوز با ایدئالها فاصله دارد. کسبه از کاهش مشتری شکایت دارند، رانندگان از هزینهها دلخورند و سیستم گاهی با خطاهای فنی روبهروست.
شما چه فکر میکنید؟ این طرح مشکل است یا راهحل؟
نویسنده: میلاد قزللو
خیلی عالی بود مطلبتون همه جزیات طرح ترافیک تهران رو گفتید و به همه سوالام پاسخ داده شد
اینام فقط میخوان به هر طریقی از مردم پول بگیرن