سن فرسودگی خودرو در سال ۱۴۰۴ ؛ الزام گرفتن معاینه فنی ۲ و ۳ بار در سال

با رسیدن به سال ۱۴۰۴، بحث فرسودگی خودروها در ایران بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. بر اساس مصوبه هیئت وزیران و آیین نامه های اجرایی اخیر، ملاک های مشخصی برای تعیین سن فرسودگی خودروهای شخصی تعریف شده که هر مالک خودرویی باید از آن آگاه باشد. این قوانین نه تنها نحوه دریافت معاینه فنی را تغییر می دهند، بلکه مستقیما روی هزینه های نگهداری و تردد خودرو تاثیر می گذارند.

سن فرسودگی خودرو چیست؟

اصطلاح “سن مرز فرسودگی” مفهومی جدید در قانون ساماندهی خودرو کشور است. پیش از این، فرسودگی صرفا بر اساس سن خودرو تعیین می شد، اما حالا قانون به شکل منعطف تری عمل می کند. طبق آیین نامه خرداد ۱۴۰۰، خودروها پس از رسیدن به سن مرز فرسودگی، که برای خودروهای شخصی ۱۵ سال است، همچنان اجازه تردد دارند اما ملزم به دریافت معاینه فنی به دفعات بیشتر می شوند.
اگر خودرویی دو بار متوالی در آزمون معاینه فنی رد شود، آن خودرو دیگر فرسوده محسوب شده و مشمول محدودیت های قانونی برای تردد خواهد شد.

چند بار در سال باید معاینه فنی بگیریم؟

در سال ۱۴۰۴ با توجه به اینکه سن فرسودگی خودرو های شخصی ۱۵ سال تعیین شده، خودروهای داخلی که به این سن رسیده‌اند یعنی خودرو های مدل ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ باید سالانه دو بار برای دریافت معاینه فنی اقدام کنند. همچنین خودروهایی که بیش از ۲۰ سال عمر دارند یعنی خودرو های زیر مدل ۱۳۸۴، موظف به دریافت معاینه فنی در سه بار در سال هستند.

خودروهای وارداتی نیز در صورتی که بین ۱۵ تا ۲۰ سال از تولید آن‌ها گذشته باشد یعنی مدل های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱، باید دو بار در سال معاینه فنی بگیرند. اگر بیش از ۲۰ سال از عمرشان گذشته باشد یعنی مدل های زیر سال ۲۰۰۵، لازم است سالی سه بار معاینه فنی دریافت کنند.

چرا معاینه فنی چندباره مهم است؟

هدف از الزام معاینه فنی چندباره برای خودروهای قدیمی، افزایش ایمنی و کاهش آلایندگی است. تجربه ثابت کرده خودروهایی با عمر بالا، حتی اگر از معاینه فنی هم عبور کنند، به دلیل فرسودگی قطعات مکانیکی می توانند ناایمن باشند. به همین دلیل، پایش دقیق تر این خودروها در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
این مساله تنها به سلامت خودرو ختم نمی شود؛ بلکه بر کیفیت هوای شهرها، میزان تصادفات و هزینه های جانبی زندگی نیز اثرگذار است.

جدول سن فرسودگی خودرو

هزینه هایی که با افزایش سن خودرو بالا می روند

با عبور خودرو از مرز فرسودگی، مالک باید هزینه های بیشتری را متحمل شود. این هزینه ها شامل معاینه فنی چندباره، افزایش استهلاک قطعات، تعویض قطعات پرمصرف، بیمه های گران تر و در مواردی جریمه های روزانه به دلیل تردد بدون معاینه فنی معتبر است. برای نمونه، اگر خودرویی فاقد معاینه فنی معتبر باشد، به ازای هر روز تردد، ۵۲ هزار و ۵۰۰ تومان جریمه خواهد شد. این رقم تنها در ۲۰ روز به بیش از یک میلیون تومان می رسد.

آیا صرف گرفتن معاینه فنی، خودرو را از فرسودگی نجات می دهد؟

خیر. قانون جدید به روشنی بیان کرده که داشتن معاینه فنی به تنهایی نشانه سلامت کامل خودرو نیست. اگر خودرویی در دو دوره متوالی معاینه فنی مردود شود، دیگر امکان ادامه فعالیت قانونی ندارد. بنابراین، تردد با خودروهای پرسن و سال ریسک بالایی دارد، حتی اگر در معاینه فنی اولیه قبول شده باشند.

آیا دولت برنامه ای برای خروج خودروهای فرسوده دارد؟

با توجه به وضعیت اقتصادی و شمار بالای خودروهای فرسوده در ایران، برنامه ای منسجم برای اسقاط خودروهای قدیمی الزامی است. اما طبق گفته مدیر ستاد معاینه فنی تهران، هنوز سازوکار مشخصی برای اجرای قانون در سامانه سیمفا (سامانه ملی معاینه فنی) تعریف نشده است. نبود زیرساخت مناسب باعث شده بسیاری از خودروهای مشمول قانون همچنان بدون محدودیت خاصی در شهرها تردد کنند.
از طرفی، خودروهای فرسوده همچنان در حال استهلاک و آلایندگی هستند و به نوعی به چرخه معیوبی در سیستم حمل و نقل شهری تبدیل شده اند که حل آن نیازمند حمایت جدی دولت است.

روش کشورهای دیگر در برخورد با خودروهای فرسوده

در بسیاری از کشورها، تردد با خودروهای قدیمی به شکل غیرمستقیم ممنوع می شود. مثلا با افزایش هزینه بیمه، کاهش اعتبار معاینه فنی و عوارض سنگین، شرایط به گونه ای طراحی می شود که نگهداری خودروهای فرسوده دیگر صرفه اقتصادی نداشته باشد. ایران نیز می تواند از این تجربه ها بهره بگیرد، به خصوص در زمینه مالیات، بیمه و یارانه های هدفمند.

چه راهکاری برای مالکان خودروهای فرسوده وجود دارد؟

اگر شما مالک خودرویی هستید که در آستانه یا پشت سر سن فرسودگی قرار دارد، باید تصمیم مهمی بگیرید. یا وارد چرخه هزینه های سنگین نگهداری شوید یا با استفاده از طرح های فروش اقساطی، خودرو را تعویض کنید. برخی برندها و شرکت ها مانند ایران خودرو، سایپا یا حتی فروشندگان برندهای چینی، طرح هایی برای جایگزینی خودروهای فرسوده ارائه می دهند که می تواند باری از دوش شما بردارد.

نتیجه گیری

در سال ۱۴۰۴، سن فرسودگی خودروهای شخصی ۱۵ سال تعیین شده و با عبور از آن، مالکان موظف به انجام معاینه فنی به دفعات بیشتری هستند. در صورتی که خودرو نتواند در این تست ها قبول شود، به عنوان خودرو فرسوده شناسایی شده و با محدودیت های قانونی از جمله جریمه، محدودیت تردد و حتی اسقاط اجباری روبه رو خواهد شد.
پیشنهاد می کنیم اگر خودرویی با سن بالا در اختیار دارید، پیش از رسیدن به شرایط بحرانی، نسبت به بررسی وضعیت فنی آن و تصمیم گیری درخصوص نگهداری یا تعویض آن اقدام کنید. در دنیای امروز، هزینه نگهداری یک خودروی فرسوده، از خرید اقساطی یک خودرو نو بیشتر است.