تحریریه پیشرانه 
پیشرانه – در حالی که سالهاست سیاست گذاران با نسخه نوسازی ناوگان، اسقاط خودروهای فرسوده و ارتقای استانداردهای تولید به دنبال مهار آلودگی هوا و کاهش مصرف سوخت هستند، یک متغیر کلیدی همچنان در حاشیه مانده است، کیفیت بنزین.
به گزارش پیشرانه، در سال های اخیر، سیاست گذاران حوزه انرژی و محیط زیست، تمرکز خود را بر توسعه ناوگان حمل و نقل، بهبود استاندارد خودروها و گسترش خودروهای کم مصرف گذاشته اند، اما در این میان، یک متغیر کلیدی و تعیین کننده همچنان کمتر مورد توجه قرار گرفته است، کیفیت سوخت. واقعیت آن است که بدون ارتقای استاندارد بنزین، نه مصرف سوخت کاهش معناداری خواهد یافت و نه می توان به کاهش پایدار آلایندگی امید بست. سه شاخص «عدد اکتان»، «فشار بخار» و «میزان گوگرد» در این میان نقشی حیاتی دارند.
اوکتان پایین، منشأ ناک، افزایش مصرف و آلودگی
عدد اکتان، معیار مقاومت بنزین در برابر احتراق زودهنگام یا «ناک» است. در خودروهای مدرن با نسبت تراکم بالا، استفاده از بنزین با اکتان پایین موجب احتراق ناقص، ضربه های مخرب به موتور و کاهش راندمان می شود. پیامد مستقیم این وضعیت، افزایش مصرف سوخت و افزایش گازهای آلاینده نظیر CO و HC است. موتور برای جبران افت راندمان، سوخت بیشتری تزریق می کند و همین امر به تشدید آلودگی هوا خصوصاً در کلان شهرها منجر می شود. به بیان ساده، بنزین بی کیفیت حتی بهترین خودروها را نیز به خودروهای پرمصرف و آلاینده تبدیل می کند.
فشار بخار بنزین به میزان تمایل آن به تبخیر در دماهای محیطی اشاره دارد. بنزینی که فشار بخار بالایی داشته باشد، در تمام زنجیره از پالایشگاه تا جایگاه توزیع، دچار تبخیر قابل توجه می شود. این تبخیر نه تنها اتلاف مستقیم سوخت ملی را در پی دارد، بلکه با انتشار ترکیبات فرار آلی (VOCs) به شدت بر کیفیت هوا اثر منفی می گذارد. این ترکیبات، پیش ساز اصلی تشکیل ازون سطح زمین هستند، آلاینده ای خطرناک که در تشدید بیماری های ریوی و قلبی نقش دارد. به عبارت دیگر، خسارت فشار بخار بالا، هم اقتصادی است و هم زیست محیطی.
اما یکی از مهم ترین ابزارهای کنترل آلایندگی خودروهای بنزینی، مبدل های کاتالیستی هستند. اما گوگرد موجود در بنزین، بزرگ ترین دشمن این تجهیزات گران قیمت محسوب می شود. گوگرد با نشستن بر سطح کاتالیست، عملکرد آن را مختل کرده و به تدریج آن را از کار می اندازد. نتیجه این فرایند، افزایش شدید آلاینده هایی مانند CO، NOx و هیدروکربنهاست. به عبارت دیگر، حتی اگر خودرو استاندارد یورو بالا داشته باشد، بنزین پرگوگرد در عمل سیستم کنترل آلایندگی آن را نابود می کند و هزینه های زیست محیطی و اقتصادی مضاعفی به جامعه تحمیل می شود.
اما تجربه جهانی نشان می دهد بدون ارتقای هم زمان کیفیت سوخت و استاندارد خودرو، هیچ برنامه ای برای کاهش مصرف و آلودگی به نتیجه نخواهد رسید. اکتان پایین، فشار بخار بالا و گوگرد زیاد، سه ضلع مثلثی هستند که هم مصرف سوخت را افزایش می دهند، هم عمر موتور و کاتالیست را کاهش می دهند و هم هزینه های پنهان سنگینی به سلامت جامعه تحمیل می کنند. از این منظر، کیفیت سوخت نه یک موضوع فنی صرف، بلکه یک مسئله راهبردی در حکمرانی انرژی و محیط زیست است، حلقه ای که اگر ترمیم نشود، تمام زنجیره سیاست گذاری با شکست رو به رو خواهد شد.
مطالب ویژه شما
نظر شما چیست؟