تحریریه پیشرانه 
پیشرانه – در نگاه عمومی، «آلایندگی» به طور عمده به دود خروجی اگزوز خودروها تقلیل یافته و تمام فشارهای نظارتی، رسانه ای و حتی اجتماعی بر خودروسازان متمرکز شده است. این در حالی است که در ادبیات علمی محیط زیست، آلایندگی مفهومی بسیار گسترده تر دارد و تنها به لحظه احتراق سوخت در موتور خودرو محدود نمی شود. پرسش اساسی این است: آلایندگی واقعی از کجا تولید میشود و چرا سیاستگذاریها فقط یک حلقه از این زنجیره را هدف گرفتهاند؟
به گزارش پیشرانه- بهطور کلی منابع آلودگی هوا به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم می شوند. منابع متحرک شامل خودروها، موتورسیکلت ها، کامیون ها و ناوگان حمل و نقل هستند که به طور مستقیم گازهای آلاینده را در سطح شهر منتشر می کنند. اما در کنار آن ها، منابع ثابت مانند پالایشگاه ها، نیروگاه ها، صنایع بزرگ، انبارهای سوخت و جایگاه های عرضه بنزین نیز سهم قابل توجهی در انتشار آلاینده ها دارند. تمرکز صرف بر خودرو، باعث شده بخش مهمی از بار آلودگی که در مرحله تولید، ذخیره و توزیع سوخت ایجاد می شود، عملاً از دایره نظارت جدی خارج بماند.
یکی از مهم ترین اما پنهان ترین منابع آلودگی هوا، تبخیر بنزین است. بنزین به دلیل فرار بودن، در تمام مراحل از مخازن پالایشگاهی، تانکرهای حمل سوخت، مخازن جایگاه ها تا هنگام سوخت گیری خودرو، دچار تبخیر می شود. این تبخیر، منجر به انتشار ترکیبات آلی فرار (VOCs) در هوا می شود. ترکیباتی که نقش کلیدی در شکل گیری ازون سطح زمین دارند. ازون، یکی از خطرناک ترین آلاینده های شهری است که مستقیماً بر سیستم تنفسی و قلبی-عروقی اثر می گذارد. این نوع آلودگی نه به موتور خودرو مربوط است و نه به استاندارد یورو، بلکه به ضعف زیرساخت های ذخیره سازی، نبود سامانه های بازیافت بخار بنزین و کیفیت پایین سوخت بازمی گردد.
بخش مهم دیگری از آلایندگی واقعی به بنزین نسوخته یا هیدروکربن های فرّار (HC) مربوط میشود. این آلاینده ها فقط از اگزوز خارج نمی شوند، بلکه در اثر نشت بخار از باک خودرو، سیستم سوخت رسانی، شلنگ ها و حتی هنگام باز کردن درب باک نیز وارد هوا می شوند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، با استفاده از سامانه های کنترل تبخیر (EVAP)، این بخارات جمع آوری و دوباره به چرخه احتراق بازگردانده می شوند. اما در نبود زیرساخت های مناسب و کیفیت پایین بنزین، این آلایندگی در سکوت کامل وارد هوای شهرها می شود، بی آنکه در آمارهای رسمی خودروسازان محاسبه می شود.
تمرکز یک جانبه بر خودروساز، ریشه در سیاست گذاری ساده سازی شده و فرافکنانه دارد. سنجش آلایندگی خودرو در شرایط آزمایشگاهی، ساده تر، کم هزینه تر و رسانه ای تر از بررسی شبکه پیچیده پالایش، ذخیره سازی، حمل و توزیع سوخت است. در نتیجه، ساده ترین حلقه زنجیره هدف قرار گرفته و پیچیده ترین بخش یعنی «کیفیت سوخت و زیرساخت توزیع» در عمل به حاشیه رانده شده است.
آلایندگی واقعی، محصول عملکرد هم زمان خودرو، سوخت و زیرساخت توزیع است. تا زمانی که تبخیر بنزین در مخازن و جایگاه ها کنترل نشود، تا وقتی هیدروکربن های نسوخته بدون نظارت وارد هوا می شوند و تا هنگامی که کیفیت سوخت در سطح استانداردهای جهانی قرار ندارد، تمرکز صرف بر خودروساز نه تنها مشکل آلودگی هوا را حل نمی کند، بلکه به یک خطای راهبردی در حکمرانی محیط زیست تبدیل می شود، خطایی که هزینه آن را مستقیم مردم با سلامت خود پرداخت می کنند.
مطالب ویژه شما
نظر شما چیست؟