تحریریه پیشرانه پیشرانه – خودروهای خارج شده از قیمت گذاری احتمالا جدیدترین بازیگران بازار بلاتکلیف خودرو خواهند بود و کارگردان این بازی همچنان شورای رقابت است.
پیشرانه – خودروهای خارج شده از قیمت گذاری احتمالا جدیدترین بازیگران بازار بلاتکلیف خودرو خواهند بود و کارگردان این بازی همچنان شورای رقابت است.
به گزارش وب‌سایت خبری «پیشرانه» بسیاری از فعالان و کارشناسان بازار خودرو، نام شورای رقابت را مساوی با طرح‌ها و برنامه‌های پر سر و صدایی می‌دانند که در ابتدا با هدف تاثیرگذاری بر بازار خودرو تعریف می‌شوند اما در نهایت نه تنها گره‌ای از مشکلات این صنعت باز نمی‌کنند که برطرف کردن اثراتشان، خود به مشکلی جدید بدل می‌شود.
نام شورای رقابت و صنعت خودرو از حدود ده سال قبل به یکدیگر گره خورده است. زمانی که در دولت گذشته با هدف کاهش انحصار در این بازار، دولت تصمیم گرفت به شورای رقابت مسئولیت قیمت گذاری خودرو را واگذار کند و این شورا پس از برگزاری جلساتی، در نهایت قیمت نهایی تعدادی از خودروهای ایرانی موجود در بازار را اعلام کرد.
این رویه غلط در سال‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد و کار را به جایی رساند که از سویی خودروسازان اعلام کردند که نرخ‌های اعلامی از سوی شورای رقابت واقعی نیست و آنها با ضرر خودرو تولید می‌کنند و از سوی دیگر بازار آزاد نیز بی توجه به قیمت گذاری‌های دولت مسیر خود را پی گرفت و نتیجه این شد که امروز قیمت اعلامی در کارخانه، چند ده میلیون تومان با آنچه که در بازار خرید و فروش می‌شود فاصله دارد.
عملکرد شورای رقابت باعث شد دولت در سال ۹۷، این شورا را از قیمت گذاری خودرو کنار بگذارد و سازمان حمایت را بازیگر اصلی این موضوع کند اما با توجه به اینکه این سازمان نیز هیچیک از اهداف دولتی‌ها را محقق نکرد، از بهار امسال بار دیگر شورای رقابت به عرصه قیمت گذاری بازگشت و این بار طرح عجیب قرعه کشی خودرو را معرفی کرد. طرحی که بر اساس آن محصولات جدید خودروسازی‌های اصلی کشور، به قید قرعه به متقاضیان تحویل می‌شود تا دست دلالان از بازار کوتاه شود!
چند ماه پس از آغاز اجرای این طرح، به نظر می‌رسد بازار هیچ واکنش مثبتی به برنامه‌های جدید نداشته و تنها انتخاب بایدن در آمریکا و کاهش قیمت دلار باعث شده قیمت محصولات داخلی قدری افت کند. با وجود این شکست‌های پی در پی، حالا رییس شورای رقابت از طرح جدیدی خبر داده و به نظر می‌رسد باید در آینده نزدیک منتظر خودروهای خارج شده از قیمت گذاری باشیم.
رضا شیوا گفته: اکنون در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا می توان برخی از خودروها را از قیمت گذاری دستوری خارج کرد یا خیر. بنابر آخرین تصمیمات قرار بر است برخی از خودروها که رقیب دارند را از قیمت گذاری دستوری خارج کنیم. شاید خودروهای شرکت های بزرگ که خودروهایی مشابه خودروسازان دیگر تولید می کنند را از سیستم قیمت گذاری خارج کنیم البته این موضوع در دست بررسی است. او با بیان اینکه برخی خودروها از قیمت گذاری دستوری خارج می شوند، گفت: هر خودرویی که در بازار رقیب داشته باشد از سیستم قیمت گذاری خارج می شود، اکنون کرمان موتور، گروه بهمن، مدیران خودرو و برخی دیگر خودرو تولید می کنند، اگر خودروهایی که این خودروسازها تولید می کنند با خودروهای ایران خودرو و سایپا در یک کلاس قیمت باشند، چون می توانند رقابت کنند ممکن است از دستورالعمل قیمتی خارج شوند.
وعده جدید رییس شورای رقابت نشان از آن دارد که نه تنها فعلا خبری از عقب نشینی در قیمت گذاری خودرو نیست بلکه بناست این معادله پیچیده‌تر شود. این شورا در صورت تصمیم نهایی خودروهایی را که نمونه داخلی مشابه آنها ساخته شده را از فهرست قیمت گذاری خارج خواهد کرد و به این ترتیب در آینده نزدیک فعالان بازار با دو نوع معامله مواجه می‌شوند: خودروهایی که از هنوز از سوی دولت قیمت گذاری می‌شوند و خودروهای خارج شده از قیمت گذاری.
فربد زاوه – کارشناس صنعت خودرو – در گفت و گو با «پیشرانه» درباره شانس موفقیت احتمالی طرح جدید شورای رقابت گفت: آنچه که اخیرا از سوی شورای رقابت مطرح شده، با واقعیت‌ها فاصله‌ای بسیار زیاد دارد. از سویی مگر در ایران فضای عادلانه و آزاد خودروسازی وجود داشته که حالا قرار باشد، خودروسازهایی جز دو قطب اصلی، محصولی تولید کنند که از نظر قیمتی و کیفی شبیه محصول ایران خودرو و سایپا باشد و با این قید، قیمت گذاری دستوری حذف شود؟
او با بیان اینکه امروز بازار خودرو بی توجه به تمام برنامه‌های دولت و شورای رقابت مسیر خود را طی می‌کند، توضیح داد: مگر در ماه‌های گذشته که طرح‌های جدیدی مانند برنامه عجیب قرعه کشی خودرو اجرایی شد، بازار نسبت به آن واکنشی نشان داد؟ در حال حاضر نیز طرح‌هایی مانند افزایش تولید خودرو به منظور کاهش قیمت‌ها و مدیریت بازار راه به جایی نمی‌برد، زیرا بازار مدت‌هاست که بدون توجه به قیمت‌های کارخانه مسیر خاص خود را طی می‌کند.
این کارشناس بازار خودرو با اشاره به نمونه عجیب قیمت پراید در بازار داخلی، بیان کرد: تولید پراید به طور رسمی در مسیر توقف قرار دارد اما در کمال تعجب حتی با توقف تولید نیز بازار این خودرو مسیر قیمتی خود را تغییر نمی‌دهد. پراید به عنوان ارزان‌ترین خودرو داخلی با نزدیک‌ترین خودرو موجود در بازار فاصله‌ای ۴۰ میلیون تومانی دارد اما نبود مشابه نیز در بازار تغییری پدید نمی‌آورد و به این خوبی فاصله واقعیت‌ها با برنامه‌های دولت را نشان می‌دهد. اینکه صحبت از افزایش تولید یا تولید محصول مشابه می‌شود نیز بیشتر شبیه به این است که می‌خواهند قطب‌های جدیدی در خودروسازی ایجاد کنند و این موضوع با بهبود شرایط بازار کاری ندارد.
زاوه با اشاره به صحبت‌های وزیر صمت درباره مبارزه با انحصار و افزایش رقابت در حوزه خودرو، تاکید کرد: چه در خودرو و چه در دیگر بازارها، اگر بناست، تغییر مثبتی رخ دهد، نخستین گام در رابطه با آن، حذف مقررات صدور پروانه برای تولید است. ما نمی‌توانیم سرمایه گذار ایرانی را برای مدت طولانی معطل یک امضای طلایی کنیم و موانعی را در مسیر راهش قرار دهیم که با هیچیک از واقعیت‌های اقتصاد همخوانی ندارد اما توقع داشته باشیم انحصار بشکند.
وی افزود: اگر ما به جای شعار قصد عمل داریم، باید این مقررات پیچیده و گسترده‌ای که در همه نقاط اقتصاد ایران شکل گرفته را حذف کنیم. امروز در هیچ کشوری در مسیر یک سرمایه گذار این حجم از موانع را ایجاد نمی‌کنند اما ما در ایران این رویه را می‌دهیم.
اگر قوانین دست و پاگیر کنار رفت و هر سرمایه گذاری متناسب با شرایط خود توانست دست به تولید بزند و در حوزه خودرو نیز چنین فرصتی به وجود آمد، آنگاه می‌توانیم بگوییم که ما انحصار را کنار زده‌ایم. در غیر این صورت اما نه تنها انحصار کنار نمی‌رود که سایر مشکلات نیز بر جای خود باقی خواهند ماند. صحبت از افزایش تولید یا مطرح شدن نام خودروهای خارج شده از قیمت گذاری نه تنها مشکلی را حل نمی‌کنند که حتی با اتکا به تجربه سال‌های اخیر با قاطعیت می‌توان گفت اساسا نقش تعیین کننده‌ای در بازار ندارند.
هرچند شورای رقابت، به شکل دقیق از برنامه خود برای تصمیم گیری درباره خودروهای خارج شده از قیمت گذاری رونمایی نکرده و مشخص نیست خودروسازانی که نامشان به عنوان تولیدکنندگان رقیب ایران خودرو و سایپا مطرح شده چه طرح‌هایی دارند و اساسا چه قدر توان تولید خودرو در این فضای قیمتی را خواهند داشت اما به نظر می‌رسد این برنامه نیز دورنمای چندان روشنی نخواهد داشت.
در دوره‌ای که وزیر صمت از برنامه ریزی برای افزایش تولید برای کاهش انحصار صحبت می‌کند و نمایندگان مجلس از طرح ساماندهی خودرو می‌گویند، باید دید برنامه جدید شورای رقابت اساسا تا چه حد شانس حضور در عرصه تصمیم گیری را خواهد داشت.
در این بین صحبت از صدور یا عدم صدور مجوز واردات خودرو نیز همچنان به عنوان ابهامی جدی بر جای خود باقیست و نه تنها در مجلس که حتی صحبت‌های وزیر صمت نیز دقیقا نشان نمی‌دهد که آیا اساسا شانس واردات خودرو در سال آینده وجود دارد و اگر جواب این سوال مثبت است آیا دولت تعرفه واردات را به شکلی تعیین خواهد کرد که خودروهای خارجی توان رقابت با محصولات داخلی را داشته باشند و از این مسیر انحصار بشکند یا همچنان اصرار بر تداوم سیاست‌هایی است که عدم موفقیتشان، بارها ثابت شده است.
خبرنگار: جواد هاشمی
نظر شما چیست؟