انواع سیستم تعلیق در محور عقب خودرو

پیشرانه: مهندس علیرضا داوودی – معمولاً سیستم تعلیق در محور عقب خودروها ساده‌تر از محور جلو است. چراکه محور جلو به‌عنوان محور فرمان‌پذیر، اتصالات و پیچیدگی‌های بیشتری داشته و باید عملکرد سیستم تعلیق در این محور بهتر باشد تا روی هندلینگ و فرمان‌پذیری خودرو، اثر منفی نداشته باشد؛ اما سیستم تعلیق در محور عقب نیز به‌اندازه محور جلو (پیشتر بررسی شده است نگاهی به انواع سیستم تعلیق محور جلو خودرو) دارای تنوع و گستردگی هست و از ساده‌ترین مدل‌ها تا پیچیده‌ترین‌ها را می‌توان در خودروهای مختلف، مشاهده کرد.

محور صلب با فنر شمش

یکی از ساده‌ترین دستگاه‌های تعلیق که البته امروزه در خودروهای سواری استفاده نمی‌شود؛ اما همچنان در خودروهای وانت‌بار به خاطر توان بالای باربری، کاربرد دارد. این سیستم تعلیق، ساده بوده و خرابی کمی نیز دارد. تنظیم ارتفاع خودرو برای این سیستم تعلیق، ساده‌تر از انواع دیگر است؛ اما در مقابل، راحتی چندانی ندارد و کوبیدن خودرو از انتها و پرش‌های مداوم خودرو خصوصاً در وانت‌بارها که عقب سبک‌تری دارند، از معایب بزرگ این سیستم است. ضمن اینکه در دریافت ضربه‌های ممتد، کارآمد نیست.

 محور صلب با فنر لول

دقیقاً برای رفع برخی از عیوب سیستم تعلیق فنر شمش، فنرهای لول به‌جای فنرهای تخت روی شاسی صلب، اجرا شدند. البته این سیستم تعلیق را می‌توان در خودروهای شاسی‌بلند نسبتاً قدیمی دید؛ اما همچنان طرفداران زیادی دارد و یکی از بهترین سیستم‌های تعلیق برای بیراهه نوردی به‌حساب می‌آید. در کنار نرمی خوب، دریافت ضربه‌های ممتد با این سیستم تعلیق بسیار بهتر از فنر شمش است؛ اما قدرت باربری خودرو کمتر است و به همین خاطر از این سیستم در وانت‌بارها و پیکاپ‌ها استفاده نمی‌شود. خرابی کم، تنظیم ارتفاع سخت‌تر از فنر شمش، نرمی زیاد و راحتی رانندگی، استهلاک کم، قیمت تمام شده بالاتر برای خودروساز، از دیگر مشخصه‌های مثبت و منفی این سیستم است.

 محور صلب با تعلیق چند اتصالی

محور صلب در تعلیق فنر شمش، با همان فنرها به شاسی اتصال دارد؛ اما در سیستم تعلیق محور صلب با فنر لول باید از میله‌ها و مندل‌ها برای اتصال محور و نگاه‌داشتن آن استفاده کرد. این کار با دو روش انجام می‌شود که یکی از آن‌ها، روش چند اتصالی است. به میله‌هایی که برای اتصال محور صلب به شاسی استفاده می‌شود، اصطلاحاً مندل می‌گویند که معمولاً با چهار مندل طولی و یک مندل عرضی، محور به شاسی متصل می‌شود. مندل‌های طولی هم می‌توانند در موازات هم باشند و هم به‌صورت مثلثی قرار بگیرند. ضمن اینکه گاهی مواقع از یک مندل طولی قوی‌تر به‌جای چهار مندل نیز استفاده می‌شود که البته این روش برای محور جلو کاربردی‌تر است و در عقب، چندان دیده نمی‌شود.

 محور صلب با هیدرولیک و پنوماتیک

سیستم تعلیق محور صلب در ابتدا با فنرهای تخت بود و بعداً، فن‌های لول جای آن را گرفتند؛ اما به‌مرورزمان و با روی کار آمدن سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک، این سیستم تعلیق نیز با کمک‌فنرهای هیدرولیکی و فنرهای پنوماتیک و هیدروپنوماتیک نیز همراه شد که فنربندی محور عقب کامیون‌ها، از رایج‌ترین آن‌هاست. البته باید در نظر داشت که از سیستم‌های هیدرولیک، پنوماتیک و هیدروپنوماتیک در انواع سیستم‌های تعلیق پیشرفته نیز استفاده می‌شود.

تعلیق عقب خودرو جناغی دوبل

سیستم تعلیق جناغی دوبل را می‌توان در هر دو محور عقب و جلو مشاهده کرد که البته استفاده از آن در محور عقب، بسیار کمتر از محور جلو است. وجود دو قطعه A شکل به نام جناغی و سوارشدن قطعات چرخ و کمک‌فنر و فنر روی آن، یک ترکیب عالی از سواری و نرمی را به همراه دارد. این نوع سیستم تعلیق، یک نمونه مستقل است که وجود آن در محور عقب باعث افزایش هندلینگ و فرمان‌پذیری خودرو می‌شود.

تعلیق عقب خودرو مک فرسون

این سیستم تعلیق شباهت زیادی به همان جناغی دوبل دارد. با این تفاوت که فقط از یک قطعه A شکل یا همان جناغی در پایین استفاده می‌شود و یک اتصال دیگر چرخ هم توسط کمک‌فنر است. سادگی و قیمت پایین به خاطر طراحی ساده و قطعات اندک، از مهم‌ترین ویژگی‌های این سیستم تعلیق است. ضمن اینکه به خاطر مستقل بودن هر چرخ، کیفیت سواری بالا بوده و فرمان‌پذیری نیز در حد مطلوبی خواهد بود.

 بازوی کشنده یا Trailing Arm

این تعلیق را می‌توان در محور عقب بسیاری از خودروهای ارزان‌قیمت دنیا دید. استهلاک این سیستم تعلیق کم بوده و البته چون هر دو تایر به‌وسیله یک تیر قوی به یکدیگر متصل هستند، در دسته سیستم‌های تعلیق غیرمستقل جای می‌گیرد که راحتی مدل‌های چندتکه را نخواهد داشت. در تعلیق بازوی کشنده یا Trailing Arm، یک تیر قوی به‌عنوان پایه اصلی سیستم است و تایرها به کمک یک قطعه مثلثی شکل به تیر وصل می‌شوند. فنر مورداستفاده در این تعلیق هم از نوع فنر پیچشی می‌تواند باشد و هم فنر لول که استفاده از فنر لول، نرمی و پایداری خودرو را بیشتر خواهد کرد.

این نوع تعلیق در خودروهای امروزی، بسیار کم استفاده می‌شود و فقط معدود شرکت‌هایی مثل کمپانی کامیون‌سازی تاترا هستند که از آن استفاده می‌کنند که همراه با آن، شاسی نیز از نوع لوله‌ای طراحی شده است. دیفرانسیل به شاسی متصل بوده و هر چرخ به کم یک پلوس قوی و با اتصالات محکمی به دیفرانسیل متصل می‌شود که شکل این ارتباط، شبیه به مجموعه پینیون و کرانویل در دیفرانسیل است. به‌این‌ترتیب، مجموعه هر چرخ می‌تواند آزادانه بالا و پایین برود و زاویه بگیرد که برای تردد در مسیرهای بیراهه، بسیار کاربردی خواهد بود. از نشانه‌های شاخص این سیستم تعلیق، زاویه گرفتن لاستیک‌ها به داخل در زمان سبک بودن خودرو و بدون بار بودن آن است. فنر استفاده‌شده در این تعلیق نیز می‌تواند از فنر لول و یا فنر شمش باشد.

تعلیق تیغه‌ای

این سیستم تعلیق از اختراعات فورد است که البته به‌اندازه سیستم‌هایی چون مک فرسون و دوجناغی، رایج نیست؛ اما کیفیت بالای رانندگی و امکان استفاده از آن در هر دو محور عقب و جلو و البته نقطه ثقل پایین که باعث افزایش هندلینگ می‌شود و همچنین جای‌گیری کمتر قطعات که باعث افزایش فضای داخلی اتاق و داخل محفظه موتور می‌شود، از مهم‌ترین ویژگی‌های آن است. در این سیستم تعلیق، یک بازوی اصلی به شاسی وصل است و دو چرخ به همراه اتصالات اندکی به این شاسی از وسط متصل می‌شوند. این نوع اتصال باعث می‌شود تا هر دو چرخ بتوانند، آزادانه حرکت داشته باشند که منجر به بالا رفتن کیفیت سواری و فرمان‌پذیری خواهد شد.

 تعلیق چند اتصالی عقب

این نوع تعلیق شبیه به تعلیق چند اتصالی محور جلو است. چرخ به کمک اتصالات میله‌ای متعددی به شاسی متصل می‌شود که همین باعث خواهد شد تا آزادی حرکت بیشتری داشته باشد. درنتیجه هم کیفیت سواری و هم خوش‌دستی خودرو افزایش پیدا می‌کند؛ اما به خاطر وجود اتصالات زیاد، استهلاک سیستم و هزینه‌های طراحی و نگهداری آن‌هم بالاتر است. به همین خاطر از این سیستم تعلیق در خودروهای ارزان و اقتصادی، استفاده چندانی نمی‌شود.