بایدن و صنعت خودرو ایران

پیشرانه – بایدن و صنعت خودرو ایران ، این شاید جدیدترین دوگانه‌ای باشد که در روزها، هفته‌ها و ماه‌های آینده باید بارها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

به گزارش وب‌سایت خبری «پیشرانه» صنعت خودرو ایران که در طول سال‌های گذشته با مشکلات و معضلات پیچیده در تمامی بخش‌ها مواجه بوده، حالا از جایی با روزنه‌ای از امید مواجه شده که نه تنها در آن مقامات داخلی نقشی نداشته‌اند که حتی در عرصه عمل نیز هنوز نشانه‌ای بر اجرای آن قطعی آن وجود ندارد. در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، جو بایدن پیروز شده و این می‌تواند نشانه‌ای از آغاز تغییرات باشد.

بر اساس گزارش تمام خبرگزاری‌های معتبر جهانی، جو بایدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، توانست با عبور از مرز ۲۷۰ رال الکترال مورد نیاز برای رسیدن به کاخ سفید، برنده انتخابات مهمی باشد که در طرف دیگرش دونالد ترامپ، رییس جمهور مستقر آمریکا قرار داشت. ترامپ که پس از گذشت چهار سال از آغاز دولتش، امیدوار بود بتواند با برتری دوباره در انتخابات، دو دوره کامل در کاخ سفید بماند، حالا به یکی از معدود رییس جمهور‌هایی تبدیل شده که نتوانسته‌اند دوره حکمرانی خود را کامل کنند. هرچند رییس جمهور آمریکا از پذیرش شکست خودداری کرده و از پیگیری تقلب سخن می‌گوید اما به نظر می‌رسد با توجه به برتری بایدن در چند ایالت سرنوشت ساز، باید کار ترامپ را تمام شده دانست.

اگر دوره حکمرانی ترامپ با خروج آمریکا از برجام و به دنبال آن از سرگیری سخت‌ترین تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران گره خورده بود، نام بایدن به دولت اوباما پیوند خورده که در سال‌های آخر آن، مذاکرات برجام به نتیجه نهایی رسید و تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران کنار رفتند. بایدن هرچند در بازگشت به توافق هسته‌ای، با اما و اگرهای مختلف رو به روست اما در صحبت‌های خود از بازگشت به برجام گفته و با توجه به تفاوت رویکردی که در مواجهه با ایران دارد، این احتمال وجود دارد که فشار بر اقتصاد ایران کاهش یافته و شرایط قدری بهبود یابد.

همین نگاه مثبت باعث شده از چند روز قبل که خبرها حکایت از پیروزی احتمالی جو بایدن داشت و سرانجام در غروب روز شنبه به وقت تهران، برتری بایدن قطعی شد، وضعیت در بسیاری از بازارها تغییر کند. براوردها نشان می‌دهد در روزهای گذشته دلار که در روزهایی از مرز ۳۰ هزار تومان نیز عبور کرده بود به کانال ۲۳ هزار تومان برسد و حتی برخی تحلیل گران از احتمال کاهش جدی‌تر آن در روزهای آینده خبر می‌دهند. قیمت سکه نیز که از کانال ۱۵ میلیون تومان عبور کرده بود، به کانال ۱۲ میلیون تومان بازگشته است.

در کنار این دو، یکی از مهم‌ترین بازارهایی که در اقتصاد ایران اهمیت فراوانی دارد، بازار خودرو است. بازار خودرو در ماه‌های گذشته تحت تاثیر تداوم تحریم‌های آمریکا، بالا رفتن نرخ تورم و نامتوازن بودن منحنی عرضه و تقاضا، هرگز در نمودار افزایش قیمت توقف نکرد و رکوردهای شکنی‌های عجیبی در آن رخ داد. قیمت‌هایی که در ماه‌های گذشته در بازار رخ داد از نظر تاریخی بسیار عجیب بود. پراید که تا چند سال قبل قیمتی کمتر از ۲۰ میلیون تومان داشت، حتی به مرز ۱۳۰ میلیون تومان نیز رسید و برخی خودروهای داخلی مانند دنا پلاس، قیمت بیش از ۶۰۰ میلیون تومان را نیز تجربه کردند. در بازار خودروهای خارجی، این افزایش قیمت بسیار شدیدتر بود تا جایی که خودروهایی که تا چند سال قبل امکان خرید آنها با مبلغ کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان وجود داشت، ناگهان به بیش از سه میلیارد تومان نیز رسیدند.

هرچند کارشناسان، از حبابی بودن قیمت‌ها و نقش آفرینی دلال‌ها در آن می‌گفتند و دولت نیز از طرح‌های رونمایی می‌کرد که بنا بود به کاهش قیمت کمک کنند اما هیچ یک از آنها مانند انتخابات آمریکا نقش آفرین نشدند تا جایی که امروز باید ماجرا را در دو گانه بایدن و صنعت خودرو ایران بررسی کرد.

در دو روز گذشته، ریزش قیمت در بازار خودرو به شکلی عجیب ادامه داشته است. پراید از مرز ۱۳۰ میلیون تومان به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده و برخی می‌گویند حتی با قیمت ۹۰ میلیون تومان نیز معامله نمی‌شود. پژو۲۰۶ تیپ۲ نیز که تا مرز ۲۶۰ میلیون تومان رفته بود، حالا به حدود ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است.در بازار خودروهای خارجی، کاهش قیمت‌ها وحشتناک است تا جایی که در برخی گزارش‌ها آمده، یک مدل بی ام دبلیو در یک روز، کاهش قیمت دو میلیارد تومانی را تجربه کرده است و به نظر می‌رسد در صورت تداوم کاهش قیمت دلار، بازار خودرو نیز وضعیتی مشابه را تجربه کند.

فربد زاوه – کارشناس صنعت خودرو – در گفت و گو با «پیشرانه» اثرات پیروزی بایدن بر اقتصاد ایران را در دو دوره زمانی کوتاه و بلند مدت متفاوت می‌بیند. او درباره اثرات کوتاه مدت پیروزی بایدن گفت: نخستین اثری که این پیروزی بر اقتصاد ایران گذاشته یک خوشبینی ابتدایی به کاهش تحریم‌هاست. هرچند بایدن لزوما این صحبت را مستقیم و بدون پیش شرط مطرح نکرده و قطعا ماجرا پیچیدگی‌های خاص خود را خواهد داشت اما صرف این امیدواری تغییراتی را در اقتصاد به وجود می‌آورد که مهم ترین آن توقف در گردش نقدینگی است.

او توضیح داد: وقتی گردش نقدینگی متوقف می‌شود، تقاضا به شکل قابل توجهی برای خرید پایین می‌آید و به دنبال آن دلالان مجبور به کاهش جدی قیمت‌ها می‌شوند که ما در روزهای اخیر آن را دیده‌ایم که در برخی بازارها قیمت‌ها حتی تا ۲۵ درصد نیز پایین آمده و بعید نیست که همچنان ادامه پیدا کند.

به گفته این کارشناس صنعت خودرو، در چنین شرایطی بهترین فرصت خواهد بود تا دولت ضمن استفاده از فضای ایجاد شده، با اصلاح سیاست‌های غلط شرایط را بهبود بخشد. از کاهش تقاضا برای استقراض از بانک مرکزی گرفته تا استفاده از منابع بلوکه شده کشور برای واردات کالاهای مورد نیاز و افزایش ذخایر، تنها بخشی از فرصت‌هایی است که در این بین قابل پیگیری خواهد بود و این یکی از ابعاد ماجرای بایدن و صنعت خودرو ایران است.

زاوه درباره اثرات بلندمدت نیز اظهار کرد: در بلندمدت ما ابتدا باید رویکرد خود را مشخص کنیم. اگر بنا باشد، همچنان بر رویکردی تاکید کنیم که در چارچوب آن، اقتدار در دعوا و جدال تعریف شود، شرایط تغییری نخواهد کرد اما اگر بناست بر تعامل تکیه کنیم، باید سدها برداشته شود و مقدمات کاهش مشکلات و بهبود اوضاع فراهم شود.

در کنار تاثیراتی که انتخاب بایدن بر قیمت‌ها گذاشته، احتمال کاهش تحریم‌ها در دوره او، باعث شده خاطره همکاری و شراکت شرکت‌های خارجی با خودروسازان ایرانی و سرمایه گذاری آنها در ایران نیز بار دیگر تکرار شود. خاطره‌ای که در دوره برجام پایان خوشی نداشت و با زمزمه تحریم‌های جدید، تمام شرکای خارجی، ایران را ترک کردند.

زاوه با اشاره به این خاطرات تلخ، تصریح کرد: متاسفانه در دوره برجام، عملکرد وزیر وقت صمت، یک فاجعه کامل بود. در شرایطی که مقامات از دستاوردهای بزرگ می‌گفتند، کارشناسان تذکر می‌دادند که در این قراردادها تعهدات طرف خارجی به درستی تعریف نشده و امکان اجرایی نشدن آنها وجود دارد که در عمل همین اتفاق رخ داد. امروز نیز اگر ما قصد مذاکره با طرف‌های خارجی را داشته باشیم، ابتدا باید مشکلات داخلی را کنار بگذاریم.

وی ادامه داد: وزیر فعلی صمت یا هر مقام مسئول دیگری برای فراهم آوردن مقدمات لازم، باید فرایند انحصار را بشکند و موضوعاتی مانند محدودیت، ثبت سفارش یا هر عاملی که رقابت را از بین می‌برد کنار بگذارد تا طرف خارجی به حضور در ایران راغب شود. اینکه ما توقف داشته باشیم یک سرمایه گذار از خط تولیدی حمایت کند که هزاران میلیارد تومان زیان ده، بوده قطعا دور از عقلانیت است.

تمام این صحبت‌ها و بحث‌ها، تنها حاصل چند ساعت پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا است و به نظر می‌رسد برای ارائه تصویر دقیق تری از داستان بایدن و صنعت خودرو ایران باید هفته‌ها و ماه‌ها صبر کرد. فعلا موج نخست امیدواری، وضعیت دلالان در بازار خودرو را به شدت بر هم ریخته باید دید در آینده این روند تا چه حد به بهبهود اوضاع این بازار مهم کمک خواهد کرد.

خبرنگار: جواد هاشمی