قصه شاهین پیش از تولد

پیشرانه- به جرأت باید گفت معرفی و عرضه سایپا شاهین از سوی نارنجی‌پوشان جاده مخصوص از چند جهت اتفاقی مهم و ویژه در تاریخ عجیب‌وغریب و پرفرازونشیب صنعت خودروسازی ایران به شمار می‌آید.

به گزارش وب‌سایت خبری «پیشرانه» تابه‌حال هیچ‌کدام از خودروهایی که با نشان ملی دو خودروساز بزرگ کشور به بازار عرضه‌شده‌اند (شامل سمند، سورن، رانا، دنا، تیبا و ساینا) حداقل ازلحاظ طراحی نمای ظاهری هرگز در قد و قامت خودرویی با استایلی جذاب و نسبتاً امروزی ظاهرنشده بودند اما سایپا شاهین با طراحی ظاهری قابل‌احترام و پیکره متناسب و نسبتاً مدرن خود موفق شده از این حیث حرف‌های تازه‌ای برای گفتن داشته باشد و در مقایسه با خروجی‌های قبلی مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان داخلی، به‌نوعی دست به ساختارشکنی بزند.

عجیب‌تر آنکه چنین محصول متفاوت و کاملاً جدیدی درست در بحبوحه تشدید و اوج‌گیری تحریم‌های همه‌جانبه ایالات‌متحده علیه کشورمان (که تقریباً می‌توان گفت سخت‌ترین شرایط اقتصادی و صنعتی کشور در سال‌های پس از دفاع مقدس را رقم‌زده است) خود را برای ورود به بازار آماده می‌کند. همچنین ازآنجاکه بعد از معرفی دنا در سال ۱۳۸۹، ایران خودرو تا به امروز تقریباً هیچ خودروی کاملاً جدیدی را با برند خود معرفی نکرده است اشتباه نکنید؛ K132 یا تارا نه یک محصول کاملاً جدید بلکه فیس‌لیفتی اساسی بر روی پژو ۳۰۱ با قوای فنی و طراحی کابین تقریباً یکسان با محصول پژو اما با بالاترین میزان داخلی سازی است، بیراه نیست اگر معرفی و عرضه سایپا شاهین را یکی از برجسته‌ترین رویدادهای دهه جاری صنعت خودرو ایران قلمداد کرد.

بنا بر آنچه گفته شد و ازآنجاکه شاهین در آستانه ورود رسمی به خیابان‌های کشور و تحویل به مشتریان قرار دارد، تصمیم گرفتیم تا این خودرو را زیر ذره‌بین برده و مروری بر حکایت شکل‌گیری و تکامل آن  یا بهتر بگوییم قصه شاهین داشته باشیم.

نخستین زمزمه‌ها

در ادامه قصه شاهین  باید گفت سال ۱۳۹۳ و در مصاحبه‌های مدیران بلندمرتبه سایپا رسماً از پروژه‌ای به نام SP100 سخن به میان آمد؛ خودرویی در سگمنت C یا کلاس ابعادی کامپکت که بر روی مگاپلتفرمی کاملاً جدید درحال‌توسعه بود و در همان بازه زمانی بود که تصاویری از کانسپت و ماکت گلی این خودرو (در مقیاس ۱:۴) در مرکز تحقیقات سایپا در فضای مجازی انتشار یافت.

در اواخر همان سال و در حاشیه دومین جشنواره طراحی خودرو سایپا (که در پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران برگزار می‌شد) نیز ماکتی ۱:۱ (در مقیاس واقعی) از این خودرو در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.

از همان ابتدا مسئولان سایپا در صحبت‌هایشان در مورد این پروژه، به بهره‌مندی محصول نهایی از تجهیزات ایمنی و رفاهی نظیر سامانه کنترل پایداری الکترونیکی، فرمان برقی، ایربگ های جانبی و … اشاره داشتند و گفته شد که این خودرو برای تست‌های ایمنی به موسسه معتبر یوروانکپ ارسال خواهد شد و حتی وعده داده شد که این خودرو در سال ۱۳۹۵ معرفی خواهد شد.

گمانه‌زنی‌ها و تردیدها

مشخصات و امکانات جالب‌توجه اعلام‌شده از سوی سایپا برای این محصول جدید و همچنین طراحی جذاب و پیکره خوش‌تراش و نسبتاً به‌روز این خودرو در تصاویر اولیه و رندرهای منتشرشده در آن زمان (که در صورت به واقعیت پیوستن، به جرأت می‌شد آن را بهترین، مدرن‌ترین و قابل‌احترام‌ترین خروجی مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان داخلی از بدو تأسیس تاکنون قلمداد کرد)، باعث شد تا پروژه SP100 حس کنجکاوی بسیاری از فعالان و دنبال کنندگان صنعت خودرو را برانگیزد.

یکی از اصلی‌ترین ابهامات در مورد این پروژه اما به بحث پلتفرم و قوای محرکه SP100 مربوط می‌شد. با توجه به اینکه در آن بازه زمانی (پس از امضای برجام) رابطه خودروسازان ایرانی و شرکای خارجی‌شان در مسیر بهبود و گسترش قرار داشت، عده‌ای معتقد بودند که محصول تازه سایپا بر روی پلتفرمی مشترک با محصولات سیتروئن (مشخصاً سدان ساب‌کامپکت C-Elysee) توسعه خواهد یافت و از قوای فنی ساخت گروه پژو-سیتروئن یا یکی از شرکای چینی سایپا بهره خواهد برد؛ اما در بین صحبت‌های مدیران سایپا در مورد پروژه SP100، حرف از ورود پلتفرمی کاملاً جدید به گروه سایپا نیز به میان آمد که مبنای توسعه محصولات آتی این خودروساز با برند خودش خواهد بود.

چنین ادعایی بدین معنا بود که پس از سال‌ها مانور دادن و اعمال تغییرات اساسی و گوناگون بر روی پلتفرم قدیمی پراید (متعلق به بیش از سه دهه پیش) و مشتقات آن یعنی پلتفرم‌های X100 و X200 (که شامل محصولات خانواده پراید و تیبا می‌شد)، حالا گروه سایپا پلتفرم کاملاً متفاوت، جدید و مدرن‌تری را در اختیار دارد که دست طراحان و مهندسان را برای توسعه خودروهایی در سگمنت های بالاتر بازخواهد گذاشت (گفتنی است که در ابتدا این پلتفرم با کد X300 شناخته می‌شد)؛ اما به‌راستی این پلتفرم جدید چگونه و از چه منبعی تأمین‌شده بود؟ امضای قرارداد همکاری مشترک بین سایپا و کمپانی TJI چین در اواخر سال ۱۳۹۲ به‌منظور طراحی و توسعه پلتفرم، به ما برای رمزگشایی از ماهیت و هویت حقیقی این پلتفرم کدهایی می‌دهد اما فعلاً واکاوی دقیق هویت و سرمنشأ این پلتفرم را به قسمت‌های آینده این سلسله مطالب موکول می‌کنیم.

قصه شاهین ؛ رونمایی رسمی

در اواخر تیرماه سال ۱۳۹۷ و در جریان نمایشگاه بین‌المللی خودرو شیراز، سایپا بالاخره از خروجی نهایی پروژه SP100 پرده برداشت؛ خودرویی که حالا «رهام» نام‌گرفته بود و البته تفاوت‌های قابل‌توجه و کاملاً واضحی با تصاویر و طرح‌های اولیه انتشاریافته از پروژه SP100 داشت. طی حرکتی بی‌سابقه و برای اولین بار یک رویداد نمایشگاهی استانی برای رونمایی رسمی از خودرویی تا این اندازه پراهمیت و با برند ملی انتخاب شد که در نوع خود اتفاق جالب‌توجهی محسوب می‌شد و پیش‌ازاین در مورد خودروهایی چون سمند، رانا، دنا، تیبا و یا حتی ساینا و کوییک رخ نداده بود.

در روز رونمایی مسئولان سایپا بر این نکته تأکید داشتند که در پروژه SP100، برای اولین بار چرخه ساخت یک خودرو از طراحی اولیه تا ساخت نهایی به‌طور کامل در داخل کشور به سرانجام رسیده است.

آن‌ها همچنین از مگاپلتفرمی پیشرفته سخن به میان آوردند که این امکان را به سایپا می‌دهد تا محصولاتی در کلاس‌های گوناگون نظیر هاچ بک، کراس اوور و … را بر مبنای آن به تولید برساند. در قسمت‌های آینده این سلسله مطالب به‌طور دقیق‌تری به بررسی جزییات این ادعاها و سایر مشخصات فنی و عملکردی رهام خواهیم پرداخت که خصوصاً در موردبحث گزینش پیشرانه، حکایتی عجیب و شنیدنی دارد!

قصه شاهین ؛ تغییر نام

نام‌گذاری و فرآیند انتخاب نام خودروهای ایرانی داستان‌های جالب و بعضاً عجیب‌وغریبی داشته است که پرداختن به آن خود نیاز به مطلبی جداگانه و مفصل خواهد داشت! سایپا شاهین نیز از این قاعده مستثنا نیست و همان‌طور که حدود یک دهه پیش در پی دستور مقام معظم رهبری مبنی بر تغییر نام خودروی مینیاتور (پروژه S81) و گزینش نامی تماماً ایرانی برای خودروی جدید سایپا، به انتخاب نام «تیبا» (به معنی آهو) برای این خودرو منجر شد، این بار تاریخ به نحوی دیگر برای پروژه SP100 سایپا نیز تکرار شد.

در پی پیشنهاد جمعی از فعالان محیط‌زیست و اشاره به قرار داشتن شاهین ایرانی در معرض خطر انقراض و پس از ارجاع موضوع به کمیته نام‌گذاری محصولات توسط مدیرعامل گروه سایپا و بررسی‌های کارشناسانه کمیته مذکور، در راستای نشان دادن اهمیت این‌گونه جانوری در حال انقراض و بومی و همچنین با توجه به الهام گیری طراحان سایپا از شاهین در طراحی بدنه و دماغه خودرو، سرانجام در اسفندماه سال ۹۸ تصمیم گرفته شد که نام این خودرو از «رهام» به «شاهین» تغییر پیدا کند.

گفتنی است که نام رهام در ادبیات فارسی معانی مختلفی دارد (ازجمله قطرات لطیف باران) اما معنا و برداشتی که در ابتدا از انتخاب این نام مدنظر سایپایی‌ها بود، پرنده‌ای آزاد و رهاست که هرگز شکار نمی‌شود. همچنین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که نام «شاهین» پیش از انقلاب برای یکی از محصولات مونتاژی شرکت سهامی جیپ (پارس‌خودرو فعلی) یعنی رامبلر آمریکن نیز مورداستفاده قرارگرفته بود.